Grzybica stóp i paznokci - o tym się nie mówi

Wróć do listy Data:
Lek. Zuzanna Krępa
Lek. Zuzanna Krępa

Częsty, a jednak wstydliwy problem. Mowa o grzybicy stóp i paznokci, która w Polsce może dotykać nawet 10% osób zgłaszających się do dermatologa i 10-15% pacjentów lekarzy pierwszego kontaktu [1]. Według danych światowych onychomikoza (inna nazwa grzybicy paznokci i stóp) występuje nawet u 5,5% osób [2]. Częstość jej występowania rośnie wraz z wiekiem - rzadko występuje u dzieci, natomiast u osób starszych może dotykać ponad 20% dorosłych powyżej 60 rż. [1] czy, według innych danych, nawet 35% osób powyżej 65 r.ż. [3]. Jest ona najczęściej występującym schorzeniem paznokci [2,3,4] i z tego względu, warto przyjrzeć się tej chorobie. Jakie są jej objawy? Co sprzyja grzybicy stóp i paznokci? Czy można jej zapobiec? I wreszcie - jak leczyć grzybicę paznokci i stóp?

Objawy grzybicy stóp i paznokci

Grzybica może dotyczyć jedynie stóp lub jedynie paznokci, bądź też obu.

Objawy grzybicy stóp:

  • zaczerwienienie, złuszczanie i pękanie naskórka;
  • nadmierne rogowacenie naskórka;
  • pęcherzyki lub pęcherze, po pęknięciu tworzące nadżerki;
  • zmiany występujące między palcami, na powierzchni bocznej i podeszwowej stopy lub w obrębie sklepienia stopy;
  • świąd (w obrębie zmian skórnych) [5].

Objawy grzybicy paznokci:

  • zmiana zabarwienia paznokcia - na białe, mleczne, żółte lub brunatne;
  • łamliwość i kruchość płytki paznokciowej;
  • rogowacenie łożyska paznokcia i gromadzenie się mas rogowych pod płytką;
  • oddzielenie płytki paznokciowej od łożyska;
  • całkowite zniszczenie płytki paznokcia (w zaawansowanych postaciach) [2,3,4,5].

W przypadku grzybicy paznokci najczęściej dochodzi do zajęcia pierwszego palca stopy, czyli palucha. Grzybicy stóp i paznokci może towarzyszyć ból i/lub zaburzenia czucia, a także deformacje paznokci, co może utrudniać funkcjonowanie - powodować problemy z chodzeniem lub noszeniem obuwia. To z kolei może skutkować uczuciem wstydu, co negatywnie przekłada się na jakość życia [2,3,4].

Czynniki predysponujące do wystąpienia grzybicy stóp i paznokci

Grzybica stóp i paznokci w większości przypadków wywołana jest zakażeniem przez dermatofity (np. z rodzaju Trichophyton, Microsporum lub Epidermophyton), rzadziej powodują ją pleśnie niedermatofitowe lub drożdżaki (np. z rodzaju Candida) [2,3,4]. Do wystąpienia infekcji predysponują:

  • starszy wiek,
  • urazy stóp i paznokci,
  • wcześniejsze wystąpienie choroby,
  • noszenie ciasnego obuwia,
  • uprawianie sportów,
  • nadmierna potliwość,
  • duża wilgotność w środowisku,
  • choroby współistniejące - cukrzyca, otyłość, łuszczyca, choroby nowotworowe,
  • immunosupresja - związana np. z zakażeniem HIV lub u osób po przeszczepieniu tkanek i narządów,
  • zaburzenia krążenia obwodowego - miażdżyca, niewydolność żylna,
  • predyspozycje genetyczne, 
  • zakażenie grzybicze u członka rodziny,
  • palenie tytoniu [2,3,4].

Co można zrobić, aby zapobiec wystąpieniu grzybicy?

Przede wszystkim, w miarę możliwości, wyeliminować te z wymienionych wyżej czynników ryzyka, na które możemy wpłynąć. Kluczowa jest prawidłowa higiena stóp i noszenie odpowiedniego obuwia: 

  • krótkie obcinanie paznokci (ale nie nazbyt krótkie, może wtedy dojść do zanokcicy i wrastania płytki w wał paznokcia), 
  • unikanie ciasnego obuwia (najlepiej sprawdzą się buty z szeroką podeszwą, które nie powodują ucisku na palce i paznokcie), 
  • noszenie oddychającego obuwia i skarpetek, 
  • pranie lub czyszczenie butów i skarpetek z użyciem gorącej wody bądź odkażanie za pomocą środków przeciwgrzybiczych, ozonu lub światła UV - w przypadku braku takiej możliwości zaprzestanie używania danej odzieży,
  • dbanie o suchość i prawidłową temperaturę stóp (niewskazane jest przegrzewanie),
  • używanie klapków w miejscach publicznych: basenach, siłowniach, hotelach itp. [3,4].

Dbałość o higienę jest najważniejszym postępowaniem zapobiegającym grzybicy stóp i paznokci. Należy również pamiętać, że leczenie jest bardziej skuteczne w początkowym etapie choroby, nie warto więc zwlekać z wizytą u lekarza - nie ma czego się wstydzić!

Leczenie grzybicy paznokci i stóp

Terapia infekcji grzybiczych opiera się na stosowaniu miejscowych lub, w cięższych przypadkach, podawanych ogólnie (np. doustnie) leków przeciwgrzybiczych. Zwykle jednak wystarcza leczenie miejscowe. 

Do preparatów stosowanych w grzybicy stóp w formie kremu lub maści należą pochodne azolowe (klotrimazol, mikonazol, izokonazol, ekonazol, bifonazol, flutrimazol), allylaminy (terbinafina, naftifina) lub cyklopiroks [5]. Z kolei, leczenie grzybicy paznokci opiera się na stosowaniu lakieru do paznokci z cyklopiroksem lub amorolfiną, bądź kremem z 40% mocznikiem i bifonazolem [5]. 

W leczeniu ogólnym grzybicy stóp i/lub paznokci stosuje się terbinafinę, itrakonazol lub flukonazol, jednak podawane są one zwykle w przypadku braku poprawy po leczeniu miejscowym lub zajęciu większej liczby paznokci. Leczenie zabiegowe jest ostatecznością i stosuje się je w razie całkowitego niepowodzenia leczenia ogólnoustrojowego i miejscowego, gdyż związane jest ono z ryzykiem uszkodzenia macierzy i łożyska paznokcia [5].

Referencje:

  1. Malinowska M, Nowicki R. Grzybica paznokci – terapia musi być konsekwentna. Dermatologia po dyplomie. 2014;6. dostęp: https://podyplomie.pl/dermatologia/17410,grzybica-paznokci-terapia-musi-byc-konsekwentna 
  2. Lipner SR, Scher RK. Onychomycosis: Clinical overview and diagnosis. J Am Acad Dermatol. 2019 Apr;80(4):835-851. doi: 10.1016/j.jaad.2018.03.062. Epub 2018 Jun 28. PMID: 29959961.
  3. Leung AKC, Lam JM, Leong KF, Hon KL, Barankin B, Leung AAM, Wong AHC. Onychomycosis: An Updated Review. Recent Pat Inflamm Allergy Drug Discov. 2020;14(1):32-45. doi: 10.2174/1872213X13666191026090713. PMID: 31738146; PMCID: PMC7509699.
  4. Gupta AK, Stec N, Summerbell RC, Shear NH, Piguet V, Tosti A, Piraccini BM. Onychomycosis: a review. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2020 Sep;34(9):1972-1990. doi: 10.1111/jdv.16394. Epub 2020 Jun 5. PMID: 32239567.
  5. Dermatofitozy. Interna Szczeklika 2021. Medycyna Praktyczna, Kraków 2021. dostęp:  https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.18.142.1.1. 
Wróć do listy Przejdź dalej