Co to jest koronawirus i choroba COVID-19?

Koronawirusy są powszechnymi na całym świecie patogenami, wywołującymi zakażenia u człowieka oraz zwierząt. Należą one do wirusów o pojedynczej nici RNA (ssRNA) oraz posiadających osłonkę, co zwiększa ich wrażliwość na czynniki środowiskowe oraz środki dezynfekcyjne.

 

 

Do 2019 roku wyróżniano sześć koronawirusów, wywołujących zakażenia u ludzi. Cztery z nich – 229E, OC43, NL63 i HKU1 – należą do tzw. „starych” koronawirusów człowieka, które powodują zapalenia oskrzeli u osób dorosłych. Dwa pozostałe: zidentyfikowany w 2002 roku koronawirus zespołu ciężkiej niewydolności oddechowej (SARS-CoV) oraz wykryty w 2012 roku koronawirus bliskowschodniego zespołu oddechowego (MERS-CoV), mogą prowadzić do poważnych zaburzeń oddechowych, a w konsekwencji do śmierci.

Na początku stycznia 2020 roku został zidentyfikowany nowy czynnik zakaźny, zaliczany do rodziny Coronaviridae, który spowodował wybuch epidemii wirusowego zapalenia płuc w Wuhan w Chinach, określany początkowo jako 2019-nCoV, a obecnie znany jako SARS-CoV-2. Chorobę wywoływaną przez niego nazywa się natomiast COVID-19 (COronaVIrusDisease-19).

Typowymi objawami zakażenia SARS-CoV-2 są:

• gorączka 38,5-39,0°C,
• suchy kaszel
• znaczące uczucie duszności i ucisku w klatce piersiowej.

Obraz kliniczny w odniesieniu do COVID-19 nie jest jednak jednoznacznie określony. Zgłaszane przez pacjentów objawy wahały się od bardzo łagodnych do ciężkich, w tym zaburzeń ze strony układu oddechowego prowadzących do śmierci. Jak dotąd, dostępne dane sugerują, że większość chorób o etiologii SARS-CoV-2 jest łagodna, a ​​poważna choroba występuje w 16% przypadków. Starsi ludzie i osoby z poważnymi chorobami podstawowymi – na przykład z chorobami serca, płuc i cukrzycą czy pacjenci onkologiczni – wydają się być bardziej narażeni na ryzyko poważnego przebiegu COVID-19.

Do chwili obecnej za główne źródło zakażeń COVID-19 uważani byli pacjenci z zapaleniem płuc spowodowanym SARS-CoV-2, ponieważ przenoszenie drogą kropelkową jest podstawowym sposobem transmisji wirusa. Należy jednak również przywiązywać wagę do przypadków bezobja­wowych, które mogą odgrywać kluczową rolę w procesie transmisji wirusa w populacji.

Sporadycznie wykrywa­no materiał genetyczny nowego koronawirusa w próbkach kału, co może wskazywać, iż wirus replikuje się także w przewodzie pokarmowym, choć wszystkie te przypadki obserwowano wyłącznie wśród pacjentów z wyraźnie zaznaczonymi objawami chorobowymi.

Nowy koronawirus był wykryty we krwi pacjentów, ale dotychczas nie ma jed­noznacznych dowodów na to, że SARS-CoV-2 może być przenoszony przez kontakt z krwią czy produktami krwio­pochodnymi. Należy wyraźnie podkreślić, że koronawirusy nie przenoszą się poprzez ukąszenia owadów, w tym komarów. Brak jest natomiast jednoznacznych przesłanek, które mogłyby świadczyć o transmisji wirusa z ciężarnej matki na płód – sporadycznie wykrywano wirusa w próbkach wymazów z gardła noworodków, bez stwierdzania obecności SARS-CoV-2 w innych próbkach tkanek.

Kontakt z zanie­czyszczonymi przedmiotami stanowi kolejną potencjalną drogę przenoszenia wirusa, z powodu długiej jego aktyw­ności na niektórych typach powierzchni (np. stal nierdzew­na, plastiki). Nie wykazano jednak, aby zwierzęta do­mowe (psy, koty) stanowiły źródło zagrożenia COVID-19.

W dniu 30 stycznia 2020 r. Światowa Organizacja Zdrowia (World Health Organiza­tion, WHO) oświadczyła, że choroba nazwana COVID-19 jest „stanem zagrożenia zdrowia publicznego o zasię­gu międzynarodowym”. Liczba zakażeń nasilała się gwałtownie w wielu krajach na wszystkich kontynentach i spowodowała w dniu 20.03.2020 ogłoszenie przez WHO stanu pandemii. Oznacza to, że wirus powodujący COVID-19 zakaża ludzi i łatwo rozprzestrzenia się pomiędzy nimi, a przypadki choroby zostały wykryte w większości krajów na całym świecie i wykazują dużą dynamikę.

Pierwsze przypadki zakażeń poza Chinami spowodowa­nych przez nowego koronawirusa odnotowano pod koniec stycznia 2020 r. we Francji, Finlandii, Holandii, Niemczech i we Włoszech. W dniu 17.03.2020 przypadki COVID-19 potwierdzono już we wszystkich krajach Europy (ostatnim była Czarnogóra).

W Polsce pierwszy przypadek zakażenia SARS-CoV-2 odnotowano 04.03.2020 u pacjenta hospitalizowanego w szpitalu w Zielonej Górze, który kilka dni wcześniej wrócił z Niemiec. Pomimo upływu ponad 7 tygodni ilość zachorowań w Polsce stale rośnie, choć współczynniki zgonów są stosunkowo niskie w porównaniu do wielu krajów Europy (ok. 1,3%). Ze względu na dużą dynamikę zakażeń COVID-19 na świecie, niezwykle ważne jest, aby wszystkie kraje podjęły kroki w celu powstrzyma­nia transmisji wirusa i ratowania życia swoich obywateli.

 

Śmiertelność z powodu koronawirusa SARS-CoV-2 a wiek
Najwięcej zakażonych umiera w grupie wiekowej powyżej 80 roku życia - prawie 15%. U pacjentów w przedziale wiekowym 70-79 lat śmiertelność jest na poziomie 8%, a w grupie wiekowej 60-69 lat już tylko 3,6%. Wśród dzieci do dziewiątego roku życia odnotowuje się częstość zgonu z powodu zakażenia nowym koronawirusem na poziomie 0,1%.