Nefropatia cukrzycowa - dlaczego diabetycy mają chore nerki?

Czym jest nefropatia cukrzycowa?

Nefropatia cukrzycowa, zwana również cukrzycową chorobą nerek, jest przewlekłym powikłaniem cukrzycy z grupy mikroangiopatii i należy do najczęstszych powikłań cukrzycy. Są to zaburzenia przebiegające z uszkodzeniem drobnych naczyń krwionośnych, spowodowane przede wszystkim hiperglikemią, czyli podwyższonym poziomem glukozy (cukru) we krwi. Dodatkowo, schorzenie zwiększa ryzyko chorobowości i śmiertelności z powodu powikłań sercowo-naczyniowych - dlatego w żadnym wypadku nie wolno go lekceważyć.

Do tej samej grupy powikłań zalicza się m.in. retinopatię cukrzycową - najczęstszą przyczynę utraty wzroku u diabetyków, o której więcej informacji znajdą Państwo w naszym artykule “Czym jest retinopatia cukrzycowa i jak się jej wystrzec?”.

Dodatkowo wskazuje się, że nefropatia cukrzycowa jest jedną z głównych przyczyn schyłkowej niewydolności nerek na całym świecie [1]. Stan ten, zwany także mocznicą, charakteryzuje się obniżeniem parametru przesączania kłębuszkowego - GFR - poniżej 15 ml/min (przy normie powyżej 90 ml/min) i wymaga zastosowania leczenia nerkozastępczego, np. w postaci dializy.

Pierwsze zmiany w obrębie nerek, jakie da się zaobserwować w mikroskopii świetlnej w przebiegu nefropatii cukrzycowej, zachodzą już w ciągu 5 lat od początku choroby [1], choć na poziomie mikroskopii elektronowej są dostrzegalne wiele wcześniej.

Diagnostyka i leczenie nefropatii cukrzycowej

Początek diagnostyki stanowi badanie ogólne moczu - u zdrowego pacjenta dopuszczalne są jedynie niewielkie ilości białka w badanej próbce. Dokładniejsza diagnostyka, w tym zbadanie poziomu albumin, nie może zostać zlecona przez lekarza pierwszego kontaktu.

Zwykle pierwszym objawem wskazującym na rozwój nefropatii cukrzycowej jest mikroalbuminuria. Stan ten oznacza wydalanie białka, albuminy, wraz z moczem - u osób bez choroby nerek składnik ten pojawia się w moczu jedynie w niewielkiej ilości. Powiązane z cukrzycą uszkodzenie nerek skutkuje zaburzeniem filtracji nerkowej i stopniowym zwiększaniem się ilości wydalanego białka [2].

Każda osoba chora na cukrzycę - zarówno typu 1, jak i typu 2 - powinna zostać poddana przesiewowym badaniom w kierunku mikroalbuminurii, które powinny być powtarzane okresowo, co trzy-sześć miesięcy. Dopiero stwierdzenie powtarzalnej albuminurii (powyżej 300 mg/dobę) w dwóch z trzech pomiarów uprawnia do stwierdzenia nefropatii [2].

Wyróżnia się wiele możliwych przyczyn białkomoczu, dlatego diagnostyka nefropatii uwzględnia dodatkowe kryteria [2]:

• pogorszenie funkcji nerek,
• obecność retinopatii cukrzycowej - powikłanie o podobnej patogenezie, które wskazuje na mikroangiopatię u danej osoby,
• proteinurię (białkomocz),
• spadek przesączania kłębuszkowego (obniżenie parametru GFR).

W ramach diagnostyki różnicowej należy wykluczyć inne potencjalne przyczyny choroby nerek - czasami w tym celu konieczne jest wykonanie biopsji nerki. Polega ona na przezskórnym pobraniu małego fragmentu narządu i jego zbadaniu przez patomorfologa przy użyciu mikroskopu. Nie jest to procedura wykonywana rutynowo, jednak w razie wskazań nie należy się jej obawiać - umożliwi ona odnalezienie przyczyny choroby i dobranie odpowiedniego leczenia [2].

W praktyce leczenie nefropatii cukrzycowej polega na odpowiedniej kontroli cukrzycy, czyli utrzymywaniu prawidłowego poziomu glukozy we krwi. Wczesne wykrycie choroby i wdrożenie terapii pozwalają nie tylko na zahamowanie progresji zmian, ale również na ich wycofanie się, dlatego tak istotna jest szybka diagnoza zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

Zobacz także:

Jak żyć z cukrzycą? Dieta dla cukrzyków

Cukrzyca w pytaniach i odpowiedziach - poradnik dla pacjentów

Masz cukrzycę? Zadbaj o swoje kości! O wpływie hiperglikemii na układ szkieletowy

Jakie są czynniki ryzyka rozwoju cukrzycowej choroby nerek?

Do czynników ryzyka pojawienia się choroby oraz jest progresji należą [2]:

• hiperglikemia,
• nadciśnienie tętnicze,
• otyłość,
• palenie tytoniu,
• płeć męska,
• dyslipidemie - więcej na ich temat przeczytają Państwo w naszym artykule “Zaburzenia lipidowe - co oznacza “wysoki cholesterol”?”,
• wiek,
• czynniki genetyczne.

Płeć oraz wiek należą do grupy niemodyfikowalnych czynników ryzyka. Zdrowa dieta, aktywność fizyczna, utrzymywanie prawidłowej masy ciała i rzucenie szkodliwych nałogów przyczynią się do eliminacji modyfikowalnych czynników ryzyka choroby, co znacząco poprawi ogólny stan zdrowia

Referencje

1. Qi C, Mao X, Zhang Z, Wu H. Classification and Differential Diagnosis of Diabetic Nephropathy. J Diabetes Res. 2017;2017:8637138. doi: 10.1155/2017/8637138. Epub 2017 Feb 20. PMID: 28316995; PMCID: PMC5337846.
2. Samsu N. Diabetic Nephropathy: Challenges in Pathogenesis, Diagnosis, and Treatment. Biomed Res Int. 2021 Jul 8;2021:1497449. doi: 10.1155/2021/1497449. PMID: 34307650; PMCID: PMC8285185.