Odpowiedzialność farmaceuty przed sądem cywilnym i karnym w świetle nowych uprawnień

Odpowiedzialność farmaceuty za polecanie leków dostępnych bez recepty (OTC) i wykonywanie czynności diagnostycznych

Odpowiedzialność farmaceuty za błędy popełnianie w polecaniu leków dostępnych bez recepty, jak również błędy związane z wykonaniem czynności diagnostycznych może implikować nie tylko odpowiedzialność cywilną, czyli majątkową, ale niezależnie od niej również odpowiedzialność karną – wskazuje mecenas Justyna Król Całkowska

Farmaceuci udzielający w aptece porad dotyczących zażywania leków OTC a także wykonujący czynności diagnostyczne podlegają dwojakiemu rodzajowi odpowiedzialności. Pierwsza z nich to odpowiedzialność cywilna, czyli finansowa. Druga – to odpowiedzialność karna. W tym drugim wypadku przykładem adekwatnym do wykonywania zawodu farmaceuty jest art. 160 par. 1i 2 Kodeksu Karnego (KK). 

Odpowiedzialność cywilna

Mec. Justyna Król Całkowska podkreśla, że w wypadku omawianych kompetencji farmaceuci przede wszystkim podlegają odpowiedzialności cywilnej, czyli majątkowej. Tą bowiem pacjenci są najbardziej zainteresowani, ponieważ wiąże się ona z przyznaniem na rzecz poszkodowanego rekompensaty finansowej w postaci odszkodowania bądź zadośćuczynienia. 

- Odszkodowanie jest rekompensatą majątkową za straty policzalne, czyli wymierne. Np. w wyniku niewłaściwego zastosowania produktów OTC doszło do powstania szkody w postaci rozstroju zdrowia, co spowodowało, że pacjent nie podjął pracy i stracił określoną wartość finansową. Za tą stratę może chcieć uzyskać odszkodowanie – wyjaśnia mecenas. 

- Zadośćuczynienie z kolei - to rekompensata finansowa za straty fizyczne i krzywdy moralne. Te są niepoliczalna, a ich natężenie zależy od rozmiaru krzywdy, którą należy udowodnić – dodaje.

Trzy przesłanki jako warunek niezbędny

Prawniczka wyjaśnia, że odpowiedzialność cywilna, a co za tym idzie możliwość ubiegania się przez pacjenta o rekompensatę w związku z zaistniałą szkodą, może powstać tylko wówczas, jeżeli zaistnieją łącznie trzy przesłanki.

- Pierwsza z nich to zawinione działanie, czyli np. udzielenie błędnej porady nieadekwatnej do wieku, stanu zdrowia pacjenta. Druga – to wystąpienie szkody oznacza to, że błędna porada musi skutkować np. rozstrojem zdrowia, pogorszeniem stanu zdrowia, uszkodzeniem ciała, śmiercią pacjenta. Trzecia to adekwatny związek przyczynowy, czyli związek przyczynowy między zawinionym działaniem a wystąpieniem szkody – wskazuje mecenas.

Co ważne, zaistnienie trzech wskazanych przesłanek to dopiero pierwszy krok do dochodzenia rekompensaty przez pacjenta. Następny to dowodzenie, że doszło do zawinionego działania, które wyrządziło szkodę. Jest ono bardzo trudne i spoczywa na pacjencie. 

Odpowiedzialność karna

Odpowiedzialność karna z kolei nie ma żadnego związku z zadośćuczynieniem bądź odszkodowaniem, czyli rekompensatą majątkową. 

- Przykładem odpowiedzialności karnej, adekwatnym do wykonywania zawodów medycznych jest art. 160 par. 1. i 2.  KK. Pierwszy z paragrafów wskazuje, że kto naraża człowieka na niebezpieczeństwo utraty życia lub uszczerbku na zdrowiu podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Drugi z kolei mówi, że jeżeli na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na niebezpieczeństwo, to w wypadku narażenia tej osoby, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5 – wyjaśnia.

Dodaje: Odpowiedzialność karna w tym wypadku to odpowiedzialność za przestępstwo bezskutkowe, czyli wystarczy samo narażenie na niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu.  Odpowiedzialność ta przewiduje typ kwalifikowany odpowiedzialności gwaranta, czyli osoby, która sprawuje opiekę nad pacjentem i tutaj farmaceuta w ten katalog gwaranta się wpisuje.