Opieka koordynowana i budżet powierzony - nowe możliwości diagnostyczne w POZ

Opieka koordynowana i budżet powierzony – podstawy

Opieka koordynowana to model opieki nad pacjentami, który ma za zadanie zapewnić im kompleksowe wsparcie w trakcie diagnozowania i leczenia chorób przewlekłych, takich jak cukrzyca, POChP, choroby serca czy choroby tarczycy [2]. 

W praktyce oznacza to, że lekarze POZ otrzymali dostęp do nowych narzędzi, takich jak:

• badania diagnostyczne,
• konsultacje ze specjalistami, 
• porady dietetyczne, 
• porady edukacyjne [1].

Świadczenia te są finansowane w ramach nowo wprowadzonego budżetu powierzonego [2], który działa na nieco na innych zasadach niż obecny system. Wysokość budżetu powierzonego jest ustalana na podstawie umowy zawartej z daną placówką, a świadczenia finansowane są do wykorzystania określonego limitu [3]. Realizacja świadczeń w budżecie powierzonym opieki koordynowanej przez świadczeniodawców jest dobrowolna. Aby móc z niego korzystać, należy złożyć wniosek do Oddziału NFZ o rozszerzenie umowy o nowy zakres świadczeń [4]. 

Kto może zostać objęty opieką koordynowaną?

Opieka koordynowana może być realizowana w zakresie pięciu ścieżek:

1. Kardiologicznej – obejmującej takie jednostki chorobowe jak: nadciśnienie tętnicze, niewydolność serca, przewlekła choroba niedokrwienna serca i migotanie przedsionków

2. Diabetologicznej – do której zalicza się stany przedcukrzycowe i cukrzycę

3. Pulmonologicznej – obejmującej astmę oskrzelową i przewlekłą obturacyjną chorobę płuc

4. Endokrynologicznej – dla pacjentów z niedoczynnością i nadczynnością tarczycy i tych, którzy wymagają diagnostyki guzków pojedynczych i mnogich tarczycy

5. Nefrologicznej – dla osób z przewlekłą chorobą nerek (od 2023 r.) [1, 5]

Opieką koordynowaną mogą zostać objęci pacjenci z już rozpoznaną chorobą przewlekłą, jak i z jej podejrzeniem. Jest to możliwe dzięki wizycie wstępnej, podczas której istnieje możliwość zlecenia badań diagnostycznych, bez postawionego rozpoznania. 

W przypadku diagnozy choroby przewlekłej, którą obejmuje opieka koordynowana, lekarz zobowiązany jest do przeprowadzenia przynajmniej jednej wizyty kompleksowej w roku kalendarzowym. 

Wizyta ta obejmuje: 

• wywiad; 
• badanie przedmiotowe; 
• analizę wyników badań i stosowanego leczenia; 
• zalecenie niezbędnych konsultacji specjalistycznych oraz badań diagnostycznych; 
• opracowanie Indywidualnego Planu Opieki Medycznej (IPOM), czyli obowiązkowego elementu dokumentacji medycznej, zawierającego zalecenia w zakresie postępowania farmakologicznego i niefarmakologicznego, a także zaplanowane badania, konsultacje i porady [1].

Od 2023 r. do opieki koordynowanej mogą przystąpić osoby <18 r.ż. [6]. 

Lista dostępnych badań diagnostycznych

Jak już wspomniano, włączenie pacjenta do opieki koordynowanej umożliwia wykonanie dodatkowych badań diagnostycznych. Badania te można rozliczyć w ramach:

• porady wstępnej,
• porady kompleksowej dla pacjentów z chorobą przewlekłą,
• porady lekarza POZ, stanowiącej poradę kontrolną realizacji IPOM dla pacjentów z chorobą przewlekłą objętych opieką koordynowaną [4].

Chorzy mogą być diagnozowani jednocześnie na kilku ścieżkach – zależnie od umowy zawartej przez placówkę [1,4]. 

1. Ścieżka kardiologiczna – diagnostyka nadciśnienia tętniczego, niewydolności serca, przewlekłej choroba niedokrwiennej serca oraz migotania przedsionków.

2. Ścieżka diabetologiczna – diagnostyka stanów przedcukrzycowych albo cukrzycy.

3. Ścieżka pulmonologiczna – diagnostyka astmy oskrzelowej i przewlekłej obturacyjnej choroby płuc.

4. Ścieżka endokrynologiczna – diagnostyka niedoczynności  i nadczynności tarczycy oraz guzków pojedynczych i mnogich tarczycy. 

5. Ścieżka nefrologiczna – diagnostyka przewlekłej choroby nerek.

Konsultacje ze specjalistami

Konsultacje ze specjalistami z wymienionych wcześniej dziedzin, to kolejne świadczenie wprowadzone w ramach opieki koordynowanej. Może być ono zrealizowane na dwa różne sposoby: jako konsultacja w formie zdalnej pomiędzy lekarzem POZ a lekarzem specjalistą lub bezpośrednia wizyta pacjenta u specjalisty [2].

Rozwiązanie to ma na celu przyspieszenie procesu diagnostycznego, bez konieczności kierowania wszystkich pacjentów do ambulatoryjnej opieki specjalistycznej. Warto jednak dodać, że organizacja opieki leży po stronie podmiotu realizującego świadczenia w ramach budżetu powierzonego opieki koordynowanej [4].

Podsumowanie – co zmieniło się w 2023 r.?

Opieka koordynowana daje lekarzom POZ nowe możliwości, zwiększając szanse na wczesne wykrycie i leczenie wielu chorób przewlekłych. W 2023 r. wprowadzono kilka istotnych zmian, co daje nadzieję, że w kolejnych latach program będzie się dalej rozwijał:

• wprowadzono ścieżkę nefrologiczną, dotyczącą diagnostyki i leczenia przewlekłej choroby nerek;
• rozszerzono ścieżkę endokrynologiczną o nadczynność tarczycy;
• rozszerzono ścieżkę diabetologiczną o stany przedcukrzycowe;
• umożliwiono włączenie do programu populacji pediatrycznej i konsultacje ze specjalistami kardiologii dziecięcej, diabetologii i endokrynologii dziecięcej, chorób płuc dzieci oraz nefrologii dziecięcej [5,6]. 

Autor: lek. Monika Krzywda

Referencje:

1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 września 2022 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

2. https://ptmr.info.pl/opieka-koordynowana-w-poz/ (ostatni dostęp 27.12.2023)

3. https://www.nfz.gov.pl/download/gfx/nfz/pl/defaultstronaopisowa/1097/1/1/swiadczenia_w_budzecie_powierzonym.pdf (ostatni dostęp 27.12.2023)

4. https://www.nfz.gov.pl/dla-swiadczeniodawcy/opieka-koordynowana-w-poz/ (ostatni dostęp 27.12.2023)

5. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 października 2023 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej

6. https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/opieka-koordynowana-w-poz-dla-pacjentow-ponizej-18-roku-zycia,8429.html (ostatni dostęp 27.12.2023)