Informacja o sytuacji w leczeniu i profilaktyce zakażeń wirusem HIV

Na wstępie minister przedstawił ogólny zarys polityki państwa w zakresie zapobiegania HIV i zwalczania AIDS. Polityka ta jest realizowana od 1996 r. na podstawie kolejnych edycji „Krajowego programu zapobiegania zakażeniom HIV i zwalczania AIDS”. Obecnie działania Krajowego Centrum ds. AIDS opierają̨ się na „Harmonogramie realizacji Krajowego programu zapobiegania zakażeniom HIV i zwalczania AIDS opracowanego na lata 2022–2026”. Zgodnie z zapisami wymienionego rozporządzenia realizacją programu kieruje minister zdrowia, a koordynatorem jest Krajowe Centrum ds. AIDS. 

„Krajowy program zapobiegania zakażeniom HIV i zwalczania AIDS” zakłada podjęcie działań w pięciu obszarach: 

• zapobiegania zakażeniom HIV wśród ogółu społeczeństwa, 
• zapobiegania zakażeniom HIV wśród osób o zwiększonym poziomie zachowań ryzykownych, 
• wsparcia i opieki zdrowotnej dla osób zarażonych HIV i chorych na AIDS, 
• współpracy międzynarodowej oraz 
• monitoringu.

Realizatorzy krajowego programu na czas obowiązywania harmonogramu powołują wojewódzkie zespoły w celu zintegrowania działań w zakresie HIV i AIDS. W skład zespołów wchodzą m.in. przedstawiciele takich instytucji jak: urzędy wojewódzkie i marszałkowskie, urzędy miast, Państwowej Inspekcji Sanitarnej, organy systemu ochrony zdrowia, takie jak np. Narodowy Fundusz Zdrowia, konsultanci krajowi i wojewódzcy, okręgowe izby lekarskie, okręgowe izby pielęgniarek i położnych, podmioty lecznicze i towarzystwa naukowe, a także organizacje pozarządowe. W skład zespołów wchodzą̨ również przedstawiciele uniwersytetów medycznych, kuratoriów oświaty, Policji i Straży Granicznej oraz innych służb mundurowych. Jest to model zakładający współpracę między różnymi podmiotami na poziomach centralnym, lokalnym i samorządowym. Zespoły wojewódzkie są̨ na bieżąco informowane i zachęcane do włączania się w działania w zakresie profilaktyki HIV i AIDS i innych chorób przenoszonych drogą płciową. 

Podmioty zobowiązane do realizacji krajowego programu przekazują̨ sprawozdania do zatwierdzenia ministrowi zdrowia. Po zakończeniu 5-letniego okresu obowiązywania harmonogramu minister przedkłada sprawozdanie Radzie Ministrów do zatwierdzenia. 

Minister podkreślił, że system, który działa w Polsce jest oparty o standardy europejskie i standardy przyjętych ogólnie dla leczenia HIV i AIDS oraz innych chorób przenoszonych drogą płciową. 

Następnie krótką informację przedstawiła Dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS Anna Marzec-Bogusławska, która skupiła się na omówieniu poszczególnych obszarów krajowego programu zapobiegania zakażeniom HIV i zwalczania AIDS. Są to:

• zapobieganie zakażeniom HIV wśród ogółu społeczeństwa – prowadzone są kampanie edukacyjne skierowane zarówno do ogółu społeczeństwa, jak i do poszczególnych grup zawodowych, np. lekarzy różnych specjalności, służb mundurowych, nauczycieli. Są to kampanie, które koncentrują̨ się głównie na edukacji na temat konieczności poznania własnego statusu serologicznego, ale też uniknięcia zakażenia HIV. 

Krajowe Centrum ds. AIDS opracowuje oraz prowadzi druk i dystrybucję materiałów w formie elektronicznej i materiałów drukowanych. Działa bezpłatny telefon zaufania (we współpracy z organizacjami pozarządowymi). Centrum podejmuje działania poprzez telefony informacyjne, poradnię internetową, publikacje biuletynu i e-biuletynu, portale społecznościowe.

Dyrektor Centrum zwróciła uwagę, że obecnie ważnym aspektem działalności są̨ działania skierowane do grupy uchodźców z Ukrainy. Osoby, które były leczone na Ukrainie, są informowane, gdzie można kontynuować́ leczenie antyretrowirusowe (ARV), gdzie można wykonać́ test w kierunku HIV. Na ten moment leczeniem ARV objęte są̨ 3104 osoby.

• zapobieganie zakażeniom wśród osób o największym poziomie ryzykownych zachowań́ – opracowywane są standardy i udzielane są dotacje dla organizacji pozarządowych na prowadzenie punktów konsultacyjno-diagnostycznych, w których można bezpłatnie, anonimowo i bez skierowania wykonać́ test w kierunku HIV. Od września 2022 r. w tych punktach możliwe jest również̇ wykonanie testu przesiewowego w kierunku kiły i HCV. 

Przed pandemią COVID w tych punktach wykonywano blisko 42 tys. badań rocznie, W tej chwili, po chwilowym spadku ilości testów w wyniku lockdownów – liczba wykonywanych testów zbliża się do liczby sprzed pandemii, czyli: ponad 37 tys. testów wykonanych rocznie w kierunku HIV, 26 tys. w kierunku HCV i blisko 26 tys. w kierunku kiły, przy czym, jeżeli chodzi o kiłę̨ i HCV, są̨ to badania przesiewowe.

• Koordynacja leczenia ARV - dostępność́ leczenia jest 100-procentowa. W ramach rządowego programu „Leczenie antyretrowirusowe osób żyjących z wirusem HIV w Polsce na lata 2022–2026” zapewnione są̨ wszystkie dostępne leki zarejestrowane w Unii Europejskiej. Jeżeli chodzi o liczbę̨ osób leczonych ARV, to na dzień́ 30 kwietnia br. rządowym programem leczenia ARV objętych było 19 785 pacjentów, w tym 157 dzieci, czyli pacjentów do 18 roku życia, a także – jak pisaliśmy wcześniej – 3104 uchodźców z Ukrainy. 
• współpraca międzynarodowa – Polska została wybrana na członka rady programowej UNAIDS, czyli ONZ-owskiego programu do walki z epidemią HIV i AIDS, od 2025 r. Tym samym przedstawiciele naszego kraju będą mieli wpływ na tworzenie strategii w zakresie przeciwdziałania epidemii HIV i AIDS.

Następnie przedstawiciel Ministerstwa Zdrowia i dyrektor Krajowego Centrum ds. AIDS odpowiadali na pytania członków Komisji Zdrowia, dotyczące m.in. możliwości zwiększenia anonimowego i bezpłatnego badania w kierunku zakażenia HIV poprzez umożliwienie wykonywania tego badania w placówkach podstawowej opieki zdrowotnej (POZ), skutków zmiany sposobu finansowania programu (z budżetu państwa na NFZ). Po krótkiej dyskusji posiedzenie komisji zakończono.