Źródła narażenia zawodowego na stres w pracy pielęgniarki

Źródła narażenia zawodowego na stres w pracy pielęgniarki

Pielęgniarki to jedna z najbardziej narażonych na stres grup zawodowych. Nadmiar obowiązków, wielogodzinne dyżury, zmianowy system pracy, praca w zespole oraz nieustanny kontakt z ludźmi, nie pozostają bez wpływu na stan psychiczny pielęgniarek.

„Dobry” i „zły” stres

Stres jest naturalną reakcją organizmu na różnego rodzaju sytuacje i doświadczenia budzące obawy lub strach czy niepewność. Nie zawsze jego odczuwanie należy traktować jako zjawisko negatywne – zdarza się, że jest on bodźcem do szukania nowych rozwiązań, podejmowania nowych decyzji. Tak pojmowany stres można rozumieć jako zjawisko pozytywne. 

O wiele częściej mamy jednak do czynienia z negatywnym wpływem stresu na organizm. Jednym z najbardziej stresogennych czynników wpływających na człowieka są warunki związane z wykonywaną przez niego pracą zawodową. Jeżeli są one dobre, praca staje się źródłem satysfakcji zawodowej i pozytywnie wpływa na kondycję pracowników. Zdaniem naukowców praca personelu pielęgniarskiego nacechowana jest wyjątkowo wysokim poziomem stresu zawodowego. 

Wyzwania organizacyjne

Źródłem stresu dla pielęgniarek jest już sama praca, wynikająca zarówno z obowiązków nakładanych przez pracodawcę, jak i czynności, które wpisane są w zawód pielęgniarki. Ten rodzaj pracy należy bowiem do złożonych i trudnych. Pielęgniarka musi wykazywać się osobowością empatyczna, być cierpliwa, nastawiona na drugą osobę, gotowa nieść pomoc. Wymaga się od niej również dużej sprawności manualnej, która to pomaga z łatwością i precyzją wykonywać zabiegi należące do jej obowiązków.

Dodatkowo od personelu pielęgniarskiego wymaga się czynności związanych z prowadzeniem dokumentacji medycznej, obsługą sprzętu i urządzeń medycznych, zbieraniem wywiadu o stanie zdrowia pacjenta, prowadzeniem edukacji i promocji zdrowia.

Nie bez znaczenia jest również fakt, że praca pielęgniarki ma zwykle charakter zmianowy. Na stres w pracy wpływają również częste braki kadrowe oraz braku wsparcia w tym zakresie, ze strony pracodawców.  

Relacje społeczne

Społeczne środowisko pracy, w którym realizuje się zawodowo pielęgniarka związane jest ze stałymi kontaktami z ludźmi, jakie mają miejsce pomiędzy pielęgniarką a pacjentami i jej rodziną, zespołem terapeutycznym, pozostałym personelem pielęgniarskim i personelem zarządczym.

Z jednej strony pielęgniarka zobligowana jest do samodzielnej pracy, odpowiedzialności za pacjenta i szybkiego podejmowania decyzji. Z drugiej wymaga się od niej stałej współpracy z personelem medycznym. W zależności od miejsca zajmowanego przez nią w systemie ochrony zdrowia – zobligowana jest do budowania relacji z pielęgniarką – przełożoną, lekarzami, pozostałymi pielęgniarkami a także, pracując w zespole terapeutycznym – z przedstawicielami innych zawodów medycznych. Każda z tych korelacji jest niezbędna, ale może również wpływać na konflikty. 

Praca pielęgniarki skoncentrowana na pacjencie sprowadza się również, do stałego kontaktu z osobą chorą, cierpiącą, nierzadko przewlekłe, a także do relacji z jej rodziną. Opieka nad pacjentem to szczególny rodzaj stresu – pielęgniarka często zmuszona jest patrzeć na cierpienie pacjentów, towarzyszyć im w chorobie a nierzadko także w odchodzeniu. Emocje, które w takich chwilach towarzyszą osobom chorym i ich rodzinom, nie tylko zmuszają pielęgniarki do udzielania im wsparcia emocjonalnego, stając się niejako buforem dla bliskich, ale również narażają je na negatywne, nierzadko agresywne zachowania ze strony podopiecznych.

Wszystkie te czynniki mogą być przyczyną wystąpienia poważnych zaburzeń emocjonalnych, dlatego niezwykle istotne jest przyswojenie sobie, przez pielęgniarki, sposobów efektywnego radzenia sobie ze stresem.

Literatura:

1. Borkowska T. „Pedagogika ograniczeń ludzkiej egzystencji”, Kodruk, Łomianki 2000

2. Orlak K., Zagrożenia psychospołeczne w środowisku pracy i ich wpływ na zdrowie, StowarzyszenieZdrowa Praca, Warszawa 2013

3. Tomaszewska K. Stres i jego źródła wśród pracowników medycznych. (w) Przybyszewska K, Kłos A, Tomaszewska K. (red.): Wypalenie zawodowe pracowników medycznych w perspektywie wielowymiarowej. Ośrodek wydawniczo - poligraficzny "SIM" Warszawa 2018;

4. Yates P, Benson E, Harris A. An investigation of factors supporting the psychological health of staff in a UK emergency department. Emerg Med J 2012;