Check-lista: opieka nad pacjentem po zawale mięśnia sercowego

Wróć do listy Data:

Schorzenia, których podłożem jest miażdżyca (choroba wieńcowa oraz jej skutki, głównie w postaci zawału mięśnia sercowego), są jednym z najczęstszych przyczyn hospitalizacji oraz czasowej lub trwałej niezdolności do pracy. Zawał mięśnia sercowego jest martwicą komórek mięśniowych określonego obszaru serca, która została wywołana zamknięciem światła naczynia wieńcowego, najczęściej w wyniku pęknięcia blaszki miażdżycowej. Dochodzi wówczas do przewężenia światła tętnicy wieńcowej lub jego całkowitego zamknięcia.

Postępowanie w trakcie pobytu pacjenta w szpitalu

  • Obiektywny pomiar nasilenia duszności – częstość oddechów, skala nasilenia duszności, wysiłek oddechowy, saturacja.
  • Stan hemodynamiczny – monitorowanie ciśnienia skurczowego i rozkurczowego.
  • Rytm serca – ocena tętna, elektrokardiogram 12-odprowadzeniowy.
  • Ocena temperatury ciała, perfuzji obwodowej, produkcji moczu, stanu psychicznego. 
  • Prowadzenie obserwacji w kierunku powikłań takich jak zaburzenia rytmu, wstrząs kardiogenny, obrzęk płuc.
  • Pobranie krwi na pełną morfologię krwi, mocznik, kreatyninę, elektrolity, glukozę, troponiny, poziom peptydu natriuretycznego. 

W opiece pielęgniarskiej w momencie wdrożenia u pacjenta inwazyjnego sposobu leczenia, ważne jest przygotowanie miejsca nakłucia – pachwin przy nakłuciu tętnicy udowej, przygotowanie wyników badań laboratoryjnych (morfologia, INR, APTT, kreatynina, elektrolity) i EKG [1]. 

Opieka nad pacjentem po zawale mięśnia sercowego – rola rehabilitacji poszpitalnej

Wykazano, że rehabilitacja kardiologiczna zmniejsza wskaźniki śmiertelności i nawrotów zawału serca oraz poprawia wydolność, jakość życia, zapewnia szybki powrót do pracy i podnosi wiedzę związaną z samoopieką. 

Zmiana stylu życia, taka jak rzucenie palenia, ćwiczenia lub zmiana diety, wiąże się ze znacznie mniejszą częstością nawracających zdarzeń sercowych. Badania wykazały, że bezpośrednio po hospitalizacji z powodu zawału serca pacjenci są bardzo zmotywowani do rzucenia palenia i przejścia na zdrową dietę. Zaobserwowano, że pacjenci biorący udział w programach rehabilitacji kardiologicznej, którzy pozostawali pod stałą opieką pielęgniarek, znacznie częściej podejmowali aktywność fizyczną oraz rezygnowali z palenia tytoniu [2]. 

Zgodnie z wynikami badań, program edukacyjny pielęgniarek może znacząco poprawić zachowania zdrowotne oraz zmniejszyć ryzyko incydentów sercowych u pacjentów z chorobą wieńcową. W jednym z badań oceniono wpływ interwencji edukacyjnych stosowanych przez pielęgniarki na zmianę zachowań zdrowotnych (wdrożenie ćwiczeń fizycznych, przestrzeganie diety, przestrzeganie przyjmowania leków, rzucenie palenia) i fizjologiczne parametry ryzyka (lipidy w surowicy, ciśnienie krwi, masa ciała). Pacjenci w grupie interwencyjnej wykazali znacznie lepsze wyniki w zakresie podejmowanej aktywności fizycznej, przestrzeganiu diety, przestrzeganiu zażywania leków; znacznie większą redukcję lipidów w surowicy, w tym trójglicerydów, całkowitego cholesterolu, lipoprotein o niskiej gęstości; i znacznie lepszą kontrolę skurczowego i rozkurczowego ciśnienia krwi po trzech miesiącach. Większość tych pozytywnych efektów utrzymywała się po sześciu miesiącach. Pielęgniarki mogą wypełnić znaczące luki w zakresie zarządzania czynnikami ryzyka u pacjentów z chorobą wieńcową [3]. 

Zadania pielęgniarki w edukacji pacjenta po zawale mięśnia sercowego

1. Przestrzeganie zasad farmakoterapii

Terapia przeciwpłytkowa, inhibitory konwertazy angiotensyny (ACE), betablokery i statyny stanowią podstawę terapii medycznej. Badanie wykazało, że 6 miesięcy po zawale mięśnia sercowego od 8 do 20% pacjentów nie przyjmowało już co najmniej jednego z tych czterech kluczowych leków. Pielęgniarka powinna edukować pacjenta na temat znaczenia przestrzegania schematów leczenia.

2. Zmiana stylu życia 

Aktywność fizyczna i ćwiczenia w połączeniu ze zdrową dietą, unikaniem otyłości i palenia stanowią styl życia, który jest silnie związany z dobrym zdrowiem układu sercowo-naczyniowego. Te kwestie należy jasno wyjaśnić pacjentowi, aby pomóc mu dostrzec ryzyko, jakie niesie ze sobą niezdrowy styl życia.

3. Monitorowanie stanu zdrowia pod kątem wystąpienia ponownego zawału

Edukacja pacjenta w zakresie objawów mogących oznaczać ponowny zawał serca: bóle w klatce piersiowej, zasłabnięcia, duszności, arytmia, bradykardia, tachykardia, obrzęki kończyn dolnych. 

4. Systematyczne pomiary ciśnienie tętniczego, tętna i masy ciała. 

5. Ochrona zdrowia psychicznego. Konieczność zwrócenia uwagi na rolę wsparcia społecznego oraz rodzinnego. 


mgr piel. Wiktoria Paszyńska


Piśmiennictwo:

  1. Riley J. The Key Roles for the Nurse in Acute Heart Failure Management. Card Fail Rev. 2015 Oct;1(2):123-127.
  2. Kamińska M.,  Krzemińska S. A nursing care of patients after cardiac arrest in the course of myocardial infarction. Journal of Education, Health and Sport. Online. 22 July 2018. Vol. 8, no. 7, pp. 345-356.
  3. Cimmino, Olimpia, et al. “Nursing Assistance To The Patient With Acute Myocardial Infarction; Nursing Implications”. Journal of Advanced Health Care, vol. 4, no. 3, June 2022,


Wróć do listy Przejdź dalej