Check-lista: przygotowanie pacjenta do koronarografii

Wróć do listy Data:

Koronarografia to powszechny zabieg polegający na wykonaniu zdjęć rentgenowskich naczyń krwionośnych prowadzących do serca. Daje lekarzowi wyraźny obraz serca i otaczających go tętnic, pomagając zdiagnozować wszelkie ukryte schorzenia serca i ustalić, jakie leczenie jest potrzebne.

Tętnice wieńcowe otaczając serce, dostarczają mu tlen i substancje odżywcze. Jeśli blaszka miażdżycowa zatyka światło tętnicy, może to ograniczyć przepływ krwi do serca. Słaby przepływ krwi może powodować potencjalnie zagrażające życiu problemy, takie jak dusznica bolesna, zawał serca lub niewydolność serca. Koronarografia pomaga zidentyfikować wszelkie zwężenia w tętnicach prowadzących do serca [1]. 

Koronarografia polega na wprowadzeniu cewnika do naczynia krwionośnego, a następnie podaniu kontrastu, który uwidacznia tętnice na zdjęciach rentgenowskich. W razie potrzeby, podczas koronarografii przywrócony może zostać przepływ krwi w tętnicach wieńcowych za pomocą stentów wieńcowych. Wybór tętnicy do umieszczenia cewnika różni się w zależności od stanu klinicznego pacjenta i doświadczenia klinicznego lekarza. Najczęściej  dostęp do naczyń serca uzyskuje się przy pomocy tętnic udowych, promieniowych, ramiennych i pachowych. Koronarografię wykonuje się w znieczuleniu miejscowym, przy użyciu koszulek naczyniowych o małej średnicy (1,8–2,0 mm), co pozwala ją przeprowadzić w trybie ambulatoryjnym lub w czasie hospitalizacji jednodniowej [2]. 

Przygotowanie pacjenta

  1. Każdorazowo należy oznaczyć morfologię krwi, stężenie elektrolitów, ocenić układ krzepnięcia, skontrolować czynność nerek (ocena klirensu kreatyniny). 
  2. Ponadto przeprowadza się także badanie EKG i ECHO serca, badania obrazowe, czyli RTG klatki piersiowej oraz test wysiłkowy. Do wykonania badania konieczne jest założenie wenflonu, czyli dostępu dożylnego. 
  3. Równie ważne jest przygotowanie miejsca nakłucia poprzez np. wygolenie miejsca w okolicy pachwiny, szczególnie jeśli do badania wykorzystana będzie tętnica udowa.  
  4. Przez co najmniej kilka godzin przed badaniem pacjent powinien być na diecie ścisłej. Jako ogólną zasadę przyjmuje się zaprzestanie spożywania stałych pokarmów na sześć godzin przed przyjęciem. W tym czasie można pić klarowne płyny, ale nie napoje mętne lub mleczne.  Na dwie godziny przed przyjęciem należy zaprzestać przyjmowania płynów. 
  5. U pacjentów stosujących leki rozrzedzające krew wskazaniem jest odstawienie ich na dwie doby przed badaniem. W zależności od ryzyka powikłań niedokrwiennych, acenokumarol lub warfarynę zastępuje się heparyną drobnocząsteczkową. 
  6. W związku z tym, że w trakcie badania podaje się jodowy środek kontrastowy, u pacjentów z niewydolnością nerek, aby nie dopuścić do nefropatii kontrastowej stosuje się dożylne nawadnianie. 
  7. U pacjenta z cukrzycą, który stosuje metforminę, lek ten należy odstawić na dwie doby po badaniu. 
  8. W przypadku insuliny dawka może zostać zredukowana przed zabiegiem lub jej przyjęcie zostanie odłożone na porę wieczorną w zależności od wyniku poziomu glukozy we krwi [3]. 

Zaopatrzenie nakłutego naczynia po wykonaniu badania

Miejsce nakłucia tętnicy promieniowej praktycznie zawsze zaopatruje się w początkowym okresie manualnie (uciskając). Przez kilkadziesiąt kolejnych minut naczynie uciska się za pomocą stazy lub specjalnych opatrunków. Należy dopilnować, aby ucisk był najsłabszy z możliwych (tj. zapewniał hemostazę, lecz nie zamykał zupełnie naczynia). Należy zwrócić szczególną uwagę na objawy niedokrwienia ręki (wymagające rozluźnienia opatrunku), gdyż są czynnikiem ryzyka zakrzepicy tętnicy promieniowej.

Zaopatrzenie dostępu udowego jest trudniejsze, co przekłada się na większą częstość powikłań miejscowych. Wymagane jest unieruchomienie pacjenta oraz wyprostowanie i unieruchomienie kończyny po stronie nakłucia. Miejsce nakłucia uciska się specjalnym opatrunkiem pozostawionym na kilka godzin.

Postępowanie po zabiegu

Bezpośrednio po zabiegu należy wykonać 12-odprowadzeniowe EKG pacjenta i porównać je z EKG wykonanym przed zabiegiem. Pacjenta należy obserwować pod kątem arytmii. Ostra okluzja naczynia (ostre zamknięcie) może wystąpić podczas zabiegu i w ciągu pierwszych 24 godzin po zabiegu. Monitorowanie bólu pacjenta ma ogromne znaczenie po zabiegu. Jeśli pacjent skarży się na niestabilny ból w klatce piersiowej, należy powtórzyć 12-odprowadzeniowe EKG. Pacjenta należy zachęcać do picia dużej ilości płynów po zabiegu (1,5 litra niegazowanej wody), aby ułatwić wydalanie środka kontrastowego z organizmu. 

mgr piel. Wiktoria Paszyńska


Piśmiennictwo:

  1. Dörner J, Siedek F. Effiziente Patientenvorbereitung in der Computertomographie-Koronarangiographie [Efficient patient preparation in computed tomography coronary angiography]. Radiologie (Heidelb). 2024;64(12):911-917. 
  2. Gurav A, Revaiah PC, Tsai TY, et al. Coronary angiography: a review of the state of the art and the evolution of angiography in cardio therapeutics. Front Cardiovasc Med. 2024;11:1468888. 
  3. Ghobrial M, Haley HA, Gosling R, et al. The new role of diagnostic angiography in coronary physiological assessment. Heart. 2021;107(10):783-789.
Wróć do listy Przejdź dalej