Szacowany czas czytania: 5 minut
Koronarografia – na czym polega badanie?
Koronarografia (często mylnie nazywana przez pacjentów “koronografią) to zabieg pozwalający na ocenę naczyń zaopatrujących serce w krew zwanych tętnicami wieńcowymi. Z technicznego punktu widzenia, koronarografia jest angiografią, czyli techniką pozwalającą na zobrazowanie przepływu krwi wewnątrz naczyń.
Co istotne, w czasie tego badania diagnostycznego wykonuje się obrazy rentgenowskie, czyli wykorzystujące promieniowanie X. Choć sama procedura może wydawać się stresująca, to w praktyce nie przysparza dolegliwości i jest stosunkowo bezpieczna. Należy przy tym podkreślić, że jej naturalną kontynuacją często jest przezskórna interwencja wieńcowa, której celem jest przywrócenie prawidłowego przepływu krwi w tętnicach, i która bywa zabiegiem ratującym życie. Na czym dokładnie polega koronarografia? Czy wymaga długiego pobytu w szpitalu?
Kiedy należy wykonać koronarografię?
Koronarografia wykorzystywana jest w diagnostyce kardiologicznej, przede wszystkim w choroby niedokrwiennej serca, która może manifestować się jako:
- przewlekłe zespoły wieńcowe objawiające się jako dławica piersiowa,
- ostre zespoły wieńcowe – inaczej zawał serca.
Schorzenie to zwykle powiązane jest z miażdżycą, a ujawniane w czasie koronarografii zwężenia wynikają właśnie z obecności. W związku z tym, procedura często jest także pierwszym etapem procedur inwazyjnych takich jak angioplastyka wieńcowa czy “stentowanie”.
Na czym polega koronarografia?
Choć koronarografia sama w sobie jest zabiegiem diagnostycznym, to warto nadmienić, że jest to procedura inwazyjna. Oznacza to, że konieczne jest wykonanie nakłucia tętnicy oraz podanie kontrastu.
Poszczególne etapy badania obejmują:
- Przygotowanie się pacjenta do badania – wzięcie prysznica, konieczne może być ogolenie pachwin (zwykle z pomocą personelu pielęgniarskiego).
- Nakłucie tętnicy, przez którą zostanie wprowadzony specjalny cewnik – z tego powodu koronarografię określa się często także jako cewnikowanie naczyń wieńcowych. Najczęściej jest to tętnica udowa, rzadziej ramienna lub promieniowa.
- Następnie, wykorzystując naturalny przebieg naczyń, zespół kardiologów inwazyjnych przesuwa cewnik, aż jego koniec znajdzie się w pobliżu odejścia tętnic wieńcowych od aorty.
- Kolejnym krokiem jest podanie przez wprowadzony cewnik specjalnego kontrastu. Substancja ta miesza się z krwią i dociera do serca przez tętnice wieńcowe, a następnie zostaje rozprowadzona po organizmie.
- W czasie przepływu kontrastu przez naczynia aparat rentgenowski będzie rejestrować obraz serca, który w czasie rzeczywistym jest wyświetlany także na monitorze.
- Lekarze wykonujący koronarografię chcą dokładnie przyjrzeć się określonym strukturom, dlatego w czasie badania:
- przesuwają końcówkę cewnika, aby podać kontrast w pożądanym przez siebie miejscu,
- konieczne jest zmiana pozycji stołu lub lampy rentgenowskiej,
- kontrast jest podawany kilkukrotnie.
- Po zarejestrowaniu obrazów cewnik jest usuwany, a miejsce wkłucia należy mocno ucisnąć oraz zaopatrzyć. Instrument jest wprowadzany do tętnicy, dlatego trzeba zadbać, aby w tym miejscu wytworzył się prawidłowy skrzep.
- Po badaniu należy obserwować czy miejsce wkłucia nie krwawi lub czy nie pojawia się krwiak (guz), a także, czy kończyna (np. noga), na której przeprowadzano badanie, nie sinieje. Oczywiście, miejscowy ból spowodowany samą raną czy siniak to naturalne objawy, którymi nie należy się przejmować. Niemniej, każdy niepokojący symptom należy natychmiast zgłosić personelowi medycznemu.
- Po kilku godzinach pacjent może samodzielnie wstać z łóżka i normalnie się poruszać – koronarografia nie wymaga znieczulenia ogólnego, dlatego powrót do pełni sił następuje szybko.
Co istotne, podawanie kontrastu nie jest bolesne, choć może wiązać się z trwającym kilkadziesiąt sekund uczuciem ciepła [1]. Zdarza się, że w czasie badania środek kontrastowy powoduje wysypkę, swędzenie, a nawet poważną reakcję alergiczną. O takiej sytuacji należy poinformować lekarzy w czasie badania, a jeśli już przed jego przeprowadzeniem wiesz, że “masz skłonności” do alergii, przypomnij o tym opiekującemu się Tobą zespołowi.
Koronarografia – i co dalej?
W przypadku stwierdzenia zwężenia lub zablokowania tętnic wieńcowych możliwe jest przeprowadzenie jednego z zabiegów, które mają na celu przywrócić prawidłowy przepływ krwi. Procedury te nazywane przezskórnymi interwencjami wieńcowymi (PCI, z ang. percutaneous coronary interventions). Ich niewątpliwą zaletą jest fakt, że nie wymagają chirurgicznych metod leczenia ani znieczulenia ogólnego.
Procedury te przeprowadza się analogicznie do samej koronarografii, czyli wykorzystując naczynia zlokalizowane w pachwinie lub nadgarstku, którymi “dociera” się aż do serca. Do zabiegów z grupy PCI zaliczamy przede wszystkim:
- Angioplastykę wieńcową (PTCA, z ang. percutaneous coronary angioplasty) – w przypadku zidentyfikowania zwężonego naczynia wieńcowego, wprowadza się do niego cewnik z balonikiem na końcu. Wykorzystując specjalny prowadnik, balonik wsuwa się w zwężone miejsce i następnie rozpręża z wykorzystaniem płynu. W ten sposób zgniata się blaszkę miażdżycową odpowiedzialną za zwężenie tętnicy i przywraca prawidłowy przepływ.
- Stentowanie – w większości przypadków, po wykonanej angioplastyce w poszerzone miejsce wprowadza się specjalne stenty. Są to metalowe “druciki” przyjmujące kształt sprężyny, które również rozpręża się z wykorzystaniem umieszczonego na końcu balonika. Gwarantuje to utrzymanie prawidłowej średnicy i drożności tętnicy wieńcowej. Dodatkowo możliwe jest pokrycie stentu specjalną substancją uwalniającą leki zapobiegające dalszemu rozwojowi choroby (tzw. DES z ang. drug eluting stents).
Teoretycznie po zabiegu koronarografii można opuścić szpital już po kilku godzinach, jednak w przypadku PCI konieczne bywa pozostanie na oddziale co najmniej do następnego dnia, aby upewnić się, że zabieg był skuteczny i nie rozwijają się żadne powikłania.
Czy cewnikowanie tętnic wieńcowych jest bezpieczne?
Zarówno koronarografia, jak i przezskórne interwencje wieńcowe, są procedurami względnie bezpiecznymi, choć – jak każdy zabieg – są obarczone pewnym ryzykiem powikłań. Nie należy jednak z nich rezygnować – wskazanie do wykonania jednej z tych procedur oznacza, że konieczna jest diagnostyka i/lub leczenie groźnego dla życia stanu chorobowego.
Niemniej, w rzadkich przypadkach, może dojść do:
- krwawienia – przede wszystkim z miejsca, przez które wprowadzano cewnik,
- zawału serca (nie można zapominać, że PCI często wykonuje się jako leczenie ratujące życie w przypadku zawału serca właśnie!),
- nieregularnej pracy serca, tj. arytmie,
- wykrzepiania krwi w stencie,
- udaru mózgu [3].
Referencje
- Koronarografia, Narodowy Instytut Kardiologii Stefana kardynała Wyszyńskiego, Państwowy Instytut Badawczy. https://www.ikard.pl/koronarografia.html [ostatni dostęp: 04.11.2023 r.]
- Cardiac catheterisation and coronary angiography, Health A to Z, NHS. https://www.nhs.uk/conditions/coronary-angiography/ [ostatni dostęp: 04.11.2023 r.]
- Percutaneous Coronary Intervention (PCI). Fact Sheets. Yale Medicine. https://www.yalemedicine.org/conditions/percutaneous-coronary-intervention-pci [ostatni dostęp: 04.11.2023 r.]
- Osman, Dominik, Elżbieta Deptuła, Robert Olszewski, and Maciej Zarębiński i Jerzy Adamus. 2004. “Przygotowanie Merytoryczne Pacjentów Kierowanych Na Zabieg Koronarografii.” Folia Cardiologica 11 (12): 921–27. https://journals.viamedica.pl/folia_cardiologica/article/view/24325