Leczenie farmakologiczne otyłości jako uzupełnienie zmiany stylu życia

Otyłość - poważny problem XXI wieku

Otyłość i nadwaga to nieprawidłowe i nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej w organizmie. Według danych statystycznych, około 60% dorosłych Polaków ma nadwagę, a 25% jest otyłych [1].

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) otyłość jest najczęściej występującą chorobę metaboliczną i światową epidemią XXI wieku [2]. Definiowana jest jako choroba przewlekła bez tendencji do samoistnego ustępowania.

Do powikłań otyłości należą przede wszystkim [5]:

• cukrzyca typu 2,
• nadciśnienie tętnicze,
• zaburzenia lipidowe - wysoki poziom trójglicerydów i cholesterolu LDL-C (zwanego potocznie “złym cholesterolem”),
• choroby układu sercowo‑naczyniowego,
• zespół bezdechu sennego,
• stłuszczenie wątroby,
• nowotwory,
• zaburzenia hormonalne (w tym prowadzące do niepłodności),
• choroby układu ruchu,
• obniżenie jakości życia i współwystępowanie zaburzeń emocjonalnych.

To już otyłość, czy jeszcze nadwaga? Czym jest BMI?

Pomocne w rozpoznaniu otyłości oraz ocenie ryzyka wystąpienia chorób metabolicznych (w tym cukrzycy i nadciśnienia tętniczego) jest obliczenie poniższych współczynników:

1. Wskaźnik masy ciała (BMI – body mass index), czyli iloraz ciężaru ciała i kwadratu wzrostu (kg/m²):
   • gdy BMI 25-29,9 - rozpoznaje się nadwagę,
   • gdy BMI 30-39,9 - rozpoznaje się otyłość,
   • gdy BMI przekracza 40 - rozpoznaje się otyłość olbrzymią.
2. Obwód talii:
   • w populacji europejskiej otyłość trzewną rozpoznaje się, gdy obwód talii wynosi >80 cm u kobiet i >94 cm u mężczyzn.
3. Współczynnik obwód talii/obwód w biodrach (WHR, waist-hip ratio) - jego nieprawidłowa wartość wiąże się z większym ryzykiem chorób układu krążenia (zawału serca i udaru mózgu [3]):
   • otyłość u kobiet rozpoznaje się, gdy WHR jest większe od 0.8, 
   • otyłość u mężczyzn rozpoznaje się, gdy WHR jest większe od 1.

Niefarmakologiczne leczenie otyłości i nadwagi

Otyłość to przede wszystkim ciężka choroba, która wymaga leczenia. Podstawą leczenia jest postępowanie niefarmakologiczne mające na celu zmianę stylu życia:

• zmiana nawyków żywieniowych - dietetyk będący specjalistą w dziedzinie żywienia pomoże Ci skomponować odpowiedni jadłospis oraz przeanalizuje najczęstsze błędy żywieniowe,
• regularna aktywność fizyczna - 45-60 minut umiarkowanego wysiłku fizycznego (co najmniej 150 minut na tydzień),
  • ćwiczenia aerobowe (jazda na rowerze, pływanie, bieganie, szybki marsz),
  • ćwiczenia oporowe (np. trening z hantlami) - ma udowodnione działanie przeciwosteoporotyczne,
• pomoc psychoterapeuty - problemy środowiskowe oraz psychologiczne są częstą przyczyną spożywania nadmiaru jedzenia. Rozmowa z psychoterapeutą może pomóc w zmianie nawyków,
• konsultacja u lekarza pierwszego kontaktu - jeżeli zmagasz się z otyłością, udaj się na wizytę do swojego lekarza, który zleci Ci podstawowe badania laboratoryjne.

Czy istnieją leki na otyłość? - więcej na temat farmakoterapii otyłości

Wziąć tabletkę i schudnąć - to marzenie wielu osób zmagających się z nadwagą. Nie daj się zwieść i pamiętaj, że bez wysiłku fizycznego i zmiany nawyków żywieniowych nie osiągniesz wymarzonych efektów.

Leki mające udowodnioną skuteczność w leczeniu otyłości są dostępne wyłącznie na receptę. Lekarz na podstawie wnikliwego wywiadu oraz badania podejmuje decyzję o zasadności stosowania leczenia. Na tej stronie znajdziesz lekarza w Twojej okolicy, który zajmuje się leczeniem nadwagi i otyłości.

Wskazania do zastosowania leczenia farmakologicznego:

• otyłość,
• nadwaga współwystępująca z minimum jedną chorobą będącą powikłaniem otyłości,
• indywidualne wskazania w zależności od preparatu.

Leki mające zastosowanie w leczeniu otyłości to:

1. lek złożony z chlorowodorku naltreksonu i chlorowodorku bupropionu:
   • stosowany doustnie,
   • stymuluje układ nagrody w mózgu i zmniejsza odczuwanie apetytu,
   • znalazł zastosowanie m.in. u pacjentów ze współistniejącą depresją, u pacjentów zajadających stres oraz u osób z zespołem kompulsywnego jedzenia,
   • przeciwwskazania do stosowania leku to m.in.: padaczka, niewyrównane nadciśnienie tętnicze, ciężkie zaburzenia czynności wątroby, choroba afektywna dwubiegunowa,
2. liraglutyd:
   • lek podawany codziennie podskórnie w zastrzykach,
   • poprawia kontrolę glikemii, zmniejszając stężenie glukozy we krwi na czczo i po posiłku u chorych na cukrzycę typu 2,
   • do zmniejszenia masy ciała dochodzi poprzez hamowanie łaknienia i spożycia energii,
   • jest to najdroższy z dostępnych leków, cena preparatów przekracza 500 zł za miesięczną kurację,
3. orlistat:
   • obecnie praktycznie niestosowany,
   • działanie leku polega na zmniejszeniu trawienia tłuszczy w jelitach, co w konsekwencji zmniejsza ich wchłanianie z przewodu pokarmowego,
   • pacjent chudnie, ale ma biegunki tłuszczowe oraz wzdęcia, co często prowadzi do odstawienia leku - lek nie ma wpływu na odczuwanie głodu, sytości i apetytu. 

Pamiętaj! Farmakoterapia stanowi uzupełnienie dla metod niefarmakologicznych, takich jak zmiana nawyków żywieniowych i zwiększenie aktywności fizycznej. Jeżeli po 3 miesiącach leczenia nie zauważysz zmniejszenia masy ciała o minimum 5% - zgłoś się do lekarza [5].

Referencje

1. https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/otylosc-choroba-wagi-ciezkiej,7355.html (ostatni dostęp: 24.08.2022)
2. https://journals.viamedica.pl/forum_zaburzen_metabolicznych/article/download/38761/27153 (ostatni dostęp: 24.08.2022)
3. https://ncez.pzh.gov.pl/zdrowe-odchudzanie/jak-rozpoznac-nadwage/ (ostatni dostęp: 24.08.2022)
4. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej, Nowe zalecenia WHO dotyczące aktywności fizycznej - https://ncez.pzh.gov.pl/aktywnosc-fizyczna/nowe-zalecenia-who-dotyczace-aktywnosci-fizycznej/ (ostatni dostęp: 24.08.2022)
5. Wytyczne Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce - https://www.klrwp.pl/strona/494/zasady-postepowania-w-nadwadze-i-otylosci-2017/pl (ostatni dostęp: 24.08.2022)