Szacowany czas czytania: 10 minut
Okołoporodowe zaburzenia psychiczne
Kobieta w okresie okołoporodowym jest szczególnie narażona na wystąpienie objawów depresji. Depresja może pojawić się zarówno przed porodem, jak i po nim. Niezwykle istotne jest sięgnięcie w porę po specjalistyczną pomoc, ponieważ nieleczone zaburzenia depresyjne nie tylko znacznie obniżają jakość życia, ale także są związane z większą liczbą powikłań okołoporodowych. U kobiet z depresją częściej wykonuje się cięcie cesarskie i znieczulenie zewnątrzoponowe, występuje także zwiększone ryzyko porodu przedwczesnego [1].
Spis treści:
- Jeszcze baby blues czy już depresja poporodowa?
- Jak wygląda psychoza poporodowa?
- Jak depresja poporodowa matki wpływa na rozwój dziecka?
- Czy dla każdej matki poród to miłe wspomnienie?
- Jaka jest przyczyna okołoporodowych zaburzeń psychicznych?
- Czy okołoporodowe zaburzenia psychiczne da się wyleczyć?
- Czy ojcowie również chorują?
Jeszcze baby blues czy już depresja poporodowa?
Baby blues, czyli smutek poporodowy, jest bardzo częstym zjawiskiem - może dotyczyć nawet 90% matek. Symptomy nasilają się w 5. lub 6. dniu po porodzie. Do objawów baby blues należą między innymi:
- zmienność nastroju,
- poczucie zmęczenia,
- płaczliwość,
- drażliwość,
- nerwowość.
Symptomy smutku poporodowego ustępują samoistnie, jednak niezwykle pomocne okazuje się wsparcie najbliższych osób. Taki stan trwa zwykle od około 10 dni do 2 tygodni, a jeśli baby blues przedłuża się i objawy się nasilają, rozpoznaje się depresję poporodową [1].
Jakie objawy mogą świadczyć o depresji poporodowej?
- negatywne myśli,
- stałe uczucie przygnębienia,
- poczucie beznadziejności,
- poczucie winy,
- obniżona samoocena,
- zaburzenia snu i/lub łaknienia,
- unikanie kontaktu z ludźmi,
- myśli i tendencje samobójcze [2].
Jak wygląda psychoza poporodowa?
Psychoza poporodowa to najpoważniejsze okołoporodowe zaburzenie psychiczne, dlatego też wymaga hospitalizacji. Występuje rzadko, jej początek zwykle przypada na pierwsze 2 tygodnie po porodzie. Do objawów psychozy poporodowej należą:
- obniżony lub podwyższony nastrój,
- płacz lub śmiech nieadekwatny do sytuacji,
- zaburzenia snu i/lub łaknienia,
- pobudzenie,
- nierozpoznawanie osób bliskich,
- przeżywanie silnego niepokoju i lęku,
- chowanie się przed ludźmi,
- halucynacje [1,2,3].
Jak depresja poporodowa matki wpływa na rozwój dziecka?
Pacjentki, u których rozpoznano okołoporodowe zaburzenia psychiczne, mogą wykazywać mniejsze zaangażowanie w opiekę nad noworodkiem. Dzieci matek z depresją mają zwiększone ryzyko wystąpienia zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej (jest to nagła śmierć zdrowego niemowlęcia w czasie snu). Oprócz tego mogą wystąpić problemy w ich rozwoju związane z:
- wolniejszym przyrostem masy ciała dziecka,
- wolniejszym wzrostem obwodu główki,
- zwiększonym ryzykiem niższej masy urodzeniowej dziecka,
zwiększonym ryzykiem wystąpienia objawów lękowych i depresyjnych w przyszłości [1,2].
Czy dla każdej matki poród to miłe wspomnienie?
Poród może być traumatycznym przeżyciem, w wyniku którego może rozwinąć się PTSD, czyli zespół stresu pourazowego. Do charakterystycznych objawów tego zaburzenia należą przede wszystkim ponowne przeżywanie porodu w snach oraz powracające myśli i obrazy związane z porodem [2].
Jaka jest przyczyna okołoporodowych zaburzeń psychicznych?
Nie da się wskazać jednej przyczyny. Okołoporodowe zaburzenia psychiczne mają wiele czynników ryzyka, do których należą między innymi:
- brak wsparcia partnera i bliskich osób,
- negatywne zdarzenia życiowe,
- wiek poniżej 20 lat,
- niechciana ciąża,
- poronienia w poprzednich ciążach,
- historia zaburzeń psychicznych [1,2].
Czy okołoporodowe zaburzenia psychiczne da się wyleczyć?
Sposób leczenia zależy przede wszystkim od nasilenia objawów. W przypadku zaburzeń o łagodnym i umiarkowanym nasileniu, bez objawów psychotycznych i bez tendencji samobójczych, stosuje się psychoterapię.
Jeśli objawy są bardziej nasilone, wprowadza się leczenie farmakologiczne. Największą skuteczność wykazuje połączenie psychoterapii i farmakoterapii. Głęboka depresja z tendencjami samobójczymi i objawami psychotycznymi powinna być leczona w warunkach szpitalnych.
Decyzja o leczeniu farmakologicznym powinna zostać podjęta przez pacjentkę wspólnie z lekarzem ginekologiem i psychiatrą. U pacjentek w ciąży wybór leku musi uwzględniać jego wpływ na płód. W przypadku karmienia piersią stosuje się leki, które w minimalnym stopniu przenikają do mleka.
Mimo skuteczności psychoterapii i leczenia farmakologicznego, okołoporodowe zaburzenia psychiczne wiążą się z wysokim ryzykiem nawrotu w kolejnych ciążach oraz w postaci zaburzeń psychicznych niezwiązanych z ciążą i porodem [1].
Czy ojcowie również chorują?
Okołoporodowe zaburzenia psychiczne nie dotyczą tylko kobiet. Objawów depresji doświadcza 8% mężczyzn pomiędzy pierwszym trymestrem ciąży partnerki a końcem pierwszego roku życia dziecka [1].
Podsumowanie
Ze względu na negatywny wpływ na rozwój noworodka i obniżenie jakości życia matki, wczesne rozpoznanie okołoporodowych zaburzeń psychicznych jest niezwykle istotne. Jeśli podejrzewasz je u siebie lub bliskiej osoby, należy niezwłocznie zwrócić się do lekarza.
Referencje:
- Gałecki P., Szulc A. Psychiatria. Edra Urban & Partner, Wrocław 2018
- Krzyżanowska-Zbucka J. Okołoporodowe zaburzenia psychiczne a krzywdzenie dzieci. Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie.
- Osborne L. Recognizing and Managing Postpartum Psychosis. Obstetrics and Gynecology Clinics, 2018-09-01, 45, 3, 455-468