Reaguj - jak pomóc osobie chorej na depresję?

Szacuje się, że depresja dotyka co dziesiątego mężczyznę i co piątą kobietę. Depresja może dotyczyć każdego z nas, w tym dzieci i młodzieży, a także osób w wieku senioralnym. Nawet 42% osób w starszym wieku może doświadczać depresji, ale prawie 40% epizodów nie zostaje zdiagnozowanych [1]. 

Temat depresji poruszaliśmy już niejednokrotnie. O depresji, jej przebiegu i objawach alarmowych warto przeczytać w artykule Depresja - choroba, która nie wybiera, a o tym, w jaki sposób uzyskać pomoc - w artykule “Nie chcę żyć” - kiedy i gdzie szukać pomocy psychologa? 

Epizody depresyjne można skutecznie leczyć, dlatego tak ważne jest aby znać ich objawy i aby każdy potrzebujący odpowiednio wcześnie otrzymał pomoc i odpowiednie leczenie. Z tego artykułu dowiesz się, jak możesz wspierać swojego bliskiego chorującego na depresję.

Przed diagnozą depresji

Pierwszą i podstawową rzeczą, jaką każdy z nas może zrobić, jest edukacja samego siebie - jeżeli będziesz znał/znała objawy depresji, to będziesz w stanie zauważyć je u swojego bliskiego lub innych osób w swoim otoczeniu. Osoba cierpiąca na depresję może nie zdawać sobie sprawy, że jej odczucia i trudności są wynikiem schorzenia, może obawiać się wizyty u specjalisty zdrowia psychicznego lub uważać, że musi sobie sama poradzić. 

W takim przypadku warto po prostu porozmawiać ze swoim bliskim o tym, że:

• zauważyłeś/zauważyłaś pewne niepokojące objawy;
• depresja to medyczne schorzenie, nie słabość charakteru;
• leczenie depresji zazwyczaj jest skuteczne;
• warto wybrać się do specjalisty z zakresu zdrowia psychicznego: psychiatry, ,psychoterapeuty czy po prostu do lekarza rodzinnego.

Możesz zaproponować, że pomożesz mu w wybraniu odpowiedniego specjalisty, umówieniu wizyty, przygotowaniu się do niej czy wybraniu się wspólnie do lekarza [2].

W trakcie leczenia depresji

Wspieraj swojego bliskiego w decyzji o podjęciu i kontynuacji leczenia. Możesz pomóc w umawianiu wizyt u lekarza czy pilnowaniu grafiku [2, 3

Obserwuj go i zwracaj uwagę, jeżeli jego samopoczucie i funkcjonowanie pogarszają się. W takiej sytuacji zasugeruj wizytę u lekarza prowadzącego lub psychoterapeuty albo wdrożenie zasad modyfikacji stylu życia, takich jak regularne posiłki, sen czy aktywność fizyczna. Jeżeli stan bliskiej osoby znacząco się pogorszył, boisz się o jej życie i zdrowie - nie wahaj się przed kontaktem z lekarzem, szpitalem czy pogotowiem ratunkowym [2].

Zdarza się, że osoby w otoczeniu chorego unikają tematu depresji, licząc, że “sama przejdzie”. Jednak wzmaga to poczucie opuszczenia u chorego [3]. Istotne jest, aby być dostępnym dla danej osoby - gotowym do wysłuchania bez oceniania czy dawania rad [2]. Pokaż bliskiemu, że jesteś tutaj i że starasz się zrozumieć oraz zapewnij o swoim wsparciu i akceptacji. Chociaż za słowami: “przesadzasz, inni mają gorzej”, “nie jest tak źle”, “weź się w garść”, “nie martw się” stoją zapewne dobre intencje, to nie pomagają one osobie chorej na depresję. W ich obliczu może poczuć się niezrozumiana przez osoby w otoczeniu, sfrustrowana i jeszcze bardziej bezsilna [3].

Pomóż osobie chorej w stworzeniu rutyny dotyczącej posiłków, aktywności fizycznej i snu [2]. Pamiętaj jednak, aby nie stosować nakazów czy gróźb, a zaproponować jakąś aktywność, np. wspólny spacer [3]. Możesz również zaoferować pomoc w wykonaniu czynności, które obecnie ją przerastają [2].

“Nie chcę już żyć” - jak reagować?

Zaburzenia psychiczne, w tym depresja, w istotny sposób zwiększają ryzyko zachowań samobójczych - 40-80% chorujących na depresję doświadcza myśli samobójczych, 20-60% podejmuje próby samobójcze, ok. 15% chorych ginie śmiercią samobójczą [1]. 

Należy wyraźnie podkreślić, że lęk osób z otoczenie osoby chorej przed pytaniem o myśli lub zamiary samobójcze jest zrozumiały, ale nie jest uzasadniony. Wynika on często z mylnego przekonania, że poruszenie tematu samobójstwa popchnie osobę chorą do jego popełnienia - jednak rozmowa może przynieść pewną ulgę i dać czas na zapanowanie nad sytuacją [1]. Porozmawiaj ze swoim bliskim - zwróć szczególną uwagę na fakt, że jeżeli posiada już przygotowany plan popełnienia samobójstwa, to ryzyko rośnie. 

Jeżeli jakieś zachowania lub wypowiadane myśli wzbudzają Twój niepokój, powinieneś poinformować lekarza czy terapeutę pod którego opieką znajduje się chory, a także inne osoby z jego otoczenia. Możesz również szukać pomocy, dzwoniąc na telefon zaufania (lista dostępna tutaj). Zadbaj o stworzenia bezpiecznego otoczenia dla osoby chorej, np. usuwając z niego broń czy potencjalnie szkodliwe leki [2].

Jeżeli ktoś znajduje się w bezpośrednim zagrożeniu życia i zdrowia, należy niezwłocznie zadzwonić pod 112 lub 999 i zadbać, aby w czasie oczekiwania na pogotowie ratunkowe nie zostawiać go samego [2].

Nie zapomnij o sobie

Opieka i pomoc osobie chorującej na depresję może stanowić obciążenie dla jej bliskich. Dlatego pamiętaj, żeby zadbać również o swoje samopoczucie i zdrowie psychiczne. Poproś innych członków rodziny lub przyjaciół o wsparcie, żeby zapobiec frustracji i wypaleniu. Znajdź czas dla siebie: swoje hobby, znajomych, aktywność fizyczną [3].

Referencje:

1. P. Gałecki, A. Szulc. “Psychiatria” Edra Urban & Partner, Wrocław 2018.
2. https://www.mayoclinic.org/diseases-conditions/depression/in-depth/depression/art-20045943 (ostatni dostęp: 29.12.2021)
3. https://kontaktwleczeniu.pl/depresja.html (ostatni dostęp: 29.12.2021)