Suchość pochwy - “wstydliwy” problem, o którym powinniśmy mówić

Czym jest suchość pochwy?

Suchość pochwy charakteryzuje się zbyt małą ilością śluzu, który w prawidłowych warunkach powinien nawilżać pochwę i srom. Prowadzi to do objawów takich jak: swędzenie, ból i pieczenie w okolicy intymnej oraz znaczny dyskomfort lub dolegliwości bólowe podczas współżycia. W niektórych przypadkach objawy są tak dotkliwe, że podstawowe czynności, takie jak siedzenie, chodzenie czy oddawanie moczu mogą powodować dolegliwości. 

Przyczyny suchości miejsc intymnych

W prawidłowej sekrecji śluzu ważną rolę odgrywają estrogeny - hormony wydzielane przez jajniki w wieku przedmenopauzalnym. Każda choroba lub stan prowadzący do obniżenia produkcji estrogenów może więc prowadzić do suchości pochwy. Dzieje się tak m.in. u kobiet po menopauzie, w okresie karmienia piersią czy po usunięciu lub uszkodzeniu jajników. 

Istnieje również wiele innych przyczyn nieprawidłowej lubrykacji (nawilżenia) miejsc intymnych. Nie można zapomnieć o przyczynach psychologicznych - brak podniecenia seksualnego, niedostateczna stymulacja przed współżyciem lub w czasie stosunku, stres lub choroby psychiatryczne mogą powodować zaburzenia popędu seksualnego, w tym lubrykacji pochwy.

Podsumowując, do najważniejszych przyczyn suchości pochwy należą:

• menopauza - poprzez zmniejszenie aktywności jajników i spadek produkcji estrogenów;
• okres połogu i karmienia piersią - wskutek okresowego zmniejszenia produkcji estrogenów;
• operacja usunięcia macicy i/lub jajników - estrogen produkowany jest głównie w jajnikach;
• chemioterapia - może działać toksycznie na jajniki;
• choroby przewlekłe (np. cukrzyca, niedoczynność tarczycy);
• zakażenia układu moczowo-płciowego;
• niektóre leki (np. antykoncepcyjne, hipotensyjne, przeciwalergiczne);
• nieprawidłowa higiena miejsc intymnych (np. stosowanie mocnych lub perfumowanych kosmetyków, podrażniających okolice sromu);
• zaburzenia psychologiczne i psychiatryczne (np. nadmierna ekspozycja na stres, zaburzenia depresyjne);
• niedostateczne podniecenie seksualne;
• zła relacja z partnerem [1,2]. 

Leczenie suchości pochwy

Ze względu na różnorodność przyczyn suchości pochwy i mogących wiązać się z nią chorób, należy zgłosić się do lekarza, aby wykluczyć podłoże ogólnomedyczne i zastosować odpowiednie leczenie przyczynowe, np. wdrożyć terapię choroby przewlekłej czy podać antybiotyk z powodu zakażenia układu moczowego.

W leczeniu suchości pochwy ważne jest również leczenie objawowe, które przywróci prawidłową wilgotność rejonów intymnych, zmniejszy codzienne objawy i pozwoli na cieszenie się życiem seksualnym.

Lubrykanty to żele naśladujące prawidłowo wydzielany w organizmie śluz. Należy je nakładać w okolice warg sromowych oraz pochwy przed stosunkiem płciowym.

Żele, kremy i globulki nawilżające dopochwowe mają na celu długotrwałe zapewnienie prawidłowego nawilżenia, a ich efekt może utrzymywać się do 3 dni. Mogą być więc stosowane 2-3 razy w tygodniu i zapewniać w ten sposób odpowiednią wilgotność przez cały czas.

U kobiet w okresie pomenopauzalnym stosowanie estrogenów dopochwowo (w dowolnej postaci, np. globulek, żeli, ringów, kremów) powoduje zwiększenie nawilżenia i poprawę elastyczności błony śluzowej miejsc intymnych. Ma również zastosowanie w leczeniu nietrzymania moczu. Miejscowa aplikacja powoduje, że hormony nie wywierają wpływu ogólnoustrojowego, co minimalizuje ryzyko działań niepożądanych.

Zmiana codziennych nawyków

W walce z suchością pochwy ważne są też codzienne nawyki, które mogą poprawić stan nawilżenia. Zaleca się:

• unikanie stosowania perfumowanych lub silnie działających i podrażniających kosmetyków w okolicach krocza - najlepiej stosować preparaty hipoalergiczne przeznaczone do higieny miejsc intymnych;
• unikanie kąpieli z olejkami eterycznymi i płynami zawierającymi substancje zapachowe;
• noszenie przewiewnej, bawełnianej bielizny;
• wydłużenie gry wstępnej podczas współżycia - gruczoły odpowiedzialne za wydzielaniu śluzu będą miały więcej czasu na jego wyprodukowanie, a tym samym na zapewnienie prawidłowego nawilżenia pochwy;
• jeżeli objawy związane są ze zbyt małym podnieceniem podczas współżycia - porozmawiaj ze swoim partnerem/partnerką, podziel się swoimi przemyśleniami i wątpliwościami [1,2,3].

Dlaczego warto rozmawiać o życiu seksualnym?

Pomimo że suchość pochwy dotyczy ok. 20% kobiet, problem ten pozostaje w ukryciu i jest źródłem frustracji, wstydu oraz braku satysfakcji z życia seksualnego. Ocenia się, że jedynie ¼ chorych szuka pomocy [3]. Dbanie o zdrowie seksualne jest konieczne, aby zapewnić sobie dobrostan psychiczny i fizyczny. Rozmowa na te tematy z bliską Ci osobą, przyjaciółmi czy lekarzem nie powinna być niczym wstydliwym, a przełamanie bariery “tematów tabu” pozwoli Ci się cieszyć radością z życia intymnego i poprawą samopoczucia na co dzień.

Referencje:

1. [red. n] Bręborowicz G. Położnictwo i ginekologia. Tom 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa, 2015. 
2. Women’s Health Concern: Vaginal Dryness. (ostatni dostęp: 9.08.2022)
3. Bachmann g., Pinkerton J.V.. Patient education: Vaginal dryness (Beyond the Basics). UpToDate, 2022.