Inhalacja, nebulizacja - jak przyjmować leki wziewne?

Inhalacja - inhalator ciśnieniowy (MDI)

Jak prawidłowo użyć inhalatora MDI?

1. Usiądź lub podnieś wezgłowie łóżka do kąta nachylenia min. 45 stopni, ew. możesz stać. Jeżeli to możliwe, lekko odchyl głowę do tyłu.
2. Zdejmij zabezpieczenie z ustnika inhalatora. 
3. Wstrząśnij inhalatorem przez min. 5 sek. 
4. Złap inhalator pomiędzy kciuk (od dołu) i palec wskazujący (od góry). 
5. Zrób głęboki wydech (poza inhalator). 
6. Włóż ustnik MDI między wargi. 
7. Naciśnij przycisk wyzwalający uwolnienie gazu (najczęściej na górze inhalatora) poprzez ściśnięcie kciuka i palca wskazującego trzymających MDI. Jednocześnie weź głęboki, powolny wdech. 
8. Wyjmij ustnik inhalatora z ust. Zatrzymaj wdech na szczycie na ok. 10 sek. lub na tak długo, jak to możliwe. 
9. Powoli wypuść powietrze (poza inhalator)
10. Wyczyść ustnik inhalatora zgodnie z instrukcją, następnie załóż zabezpieczenie.
11. Jeżeli lek zawiera steryd, po zakończeniu nebulizacji przepłucz jamę ustną i gardło ciepłą wodą, aby zmniejszyć ryzyko infekcji grzybiczej [1,2,3].

Niektóre MDI są zaopatrzone w komorę inhalacyjną, inaczej nazywaną spejserem. Jest to specjalny pojemnik, którego jeden koniec przyłącza się do inhalatora, a drugi - zaopatrzony w ustnik - należy włożyć między wargi. Dzięki temu nie jest konieczne skoordynowanie wdechu z uwolnieniem leku z inhalatora - dawkę gazu podaje się do komory inhalacyjnej, a następnie wykonuje powolny, głęboki wdech, podczas którego lek uwolniony wcześniej do komory jest wdychany do dróg oddechowych. Spejser pozwala również na przyjęcie dawki leku podczas kilku płytszych oddechów, jeżeli chory nie jest w stanie wziąć jednego głębokiego powolnego wdechu i wstrzymać go na kilka sekund [1,2,3] 

Inhalacja - inhalator proszkowy (DPI)

Inhalacja z użyciem inhalatora suchego proszku, czyli DPI (ang. dry powder inhaler) polega na wykonaniu silnego wdechu. Spowoduje to uwolnienie z inhalatora leku w postaci proszku, który przez ustnik trafi do dróg oddechowych. Ten rodzaj terapii wziewnej zależy od siły wdechu pacjenta i może nie być skuteczny w przypadku osób z dusznością, osłabionych czy niespełniających poleceń.

Istnieje wiele rodzajów DPI, m.in. jednodawkowe i wielodawkowe; każde urządzenie będzie więc nieznacznie różniło się w użyciu. Z tego względu, przed zastosowaniem warto szczegółowo zapoznać z instrukcją dołączoną do inhalatora. W przypadku niektórych urządzeń kapsułkę z lekiem umieszcza się samodzielnie, zaś w części jest ona wbudowana i po skończeniu leku należy wymienić całe urządzenie.

Jak prawidłowo użyć inhalatora DPI?

1. Zapewnij odpowiednią dawkę leku w inhalatorze. 
   1. Jeżeli inhalator wymaga samodzielnego umieszczenia leku: włóż kapsułkę z lekiem do komory i przebij ją z użyciem specjalnego przycisku. 
   2. Jeżeli kapsułki są umieszczone wewnątrz inhalatora: przekręć dysk do momentu kliknięcia, następnie przesuń suwak do usłyszenia kliknięcia.
2. Weź głęboki wydech (poza inhalatorem). 
3. Obejmij ustnik wargami i weź głęboki, silny wdech. 
4. Wyjmij ustnik inhalatora z ust. Zatrzymaj wdech na szczycie na ok. 10 sek. lub na tak długo, jak to możliwe. 
5. Powoli wypuść powietrze (poza inhalator)
6. Wyczyść ustnik inhalatora zgodnie z instrukcją, następnie go zabezpiecz
7. Jeżeli lek zawiera steryd, po zakończeniu nebulizacji przepłucz jamę ustną i gardło ciepłą wodą, aby zmniejszyć ryzyko infekcji grzybiczej [1,2].

Nebulizacja

Nebulizator jest urządzeniem, które z płynu zawierającego cząsteczki leku wytwarza mgiełkę. Jest ona następnie dostarczana do dróg oddechowych za pomocą maski przyłożonej do twarzy (lub - rzadziej - specjalnego ustnika włożonego między zęby) [1].

Nebulizacja znajduje szczególne zastosowanie u osób, które nie są w stanie zsynchronizować oddechu z podaniem leku z inhalatora lub nie mają siły na głęboki wdech, szczególnie dzieci, osób z zaburzeniami kontaktu logicznego czy w przypadku nasilonej duszności.

W nebulizacji można podawać wiele substancji, m.in. leki rozszerzające oskrzela, sterydy czy sól fizjologiczną. Nebulizacje znajdują zastosowanie nie tylko w leczeniu chorób dolnych dróg oddechowych, ale również zatok, gardła i krtani. Dawka oraz częstość nebulizacji zawsze powinny zostać ustalone przez lekarza.

Jak prawidłowo wykonać nebulizację?

1. Przed przygotowaniem nebulizacji dokładnie umyj i wysusz ręce.
2. Usiądź lub podnieś wezgłowie łóżka do kąta nachylenia min. 45 stopni.
3. Sprawdź, czy aparat jest kompletny i prawidłowo złożony. 
4. Upewnij się, że wybrany lek jest przeznaczony do nebulizacji, sprawdź dawkę oraz sposób podania w ulotce dołączonej do opakowania.
5. Nalej odpowiednią ilość preparatu do zbiorniczka na lek (niektóre preparaty wymagają dodania soli fizjologicznej). Dokładnie zakręć zbiorniczek.
6. Załóż maskę/ustnik i rozpocznij nebulizację naciskając przycisk włączania.
7. Oddychaj powoli, głęboko, najlepiej z pauzą 2-3 sekundy na szczycie wdechu. Nebulizacja trwa ok. 10 minut. 
8. Po wykorzystaniu całego roztworu wyłącz urządzenie. 
9. Jeżeli lek zawiera steryd, po zakończeniu nebulizacji przepłucz jamę ustną i gardło ciepłą wodą, aby zmniejszyć ryzyko infekcji grzybiczej.  
10. Dokładnie umyj i osusz wszystkie elementy nebulizatora zgodnie z instrukcją obsługi [1,2,3]

Referencje

1. UpToDate: Patient education: Inhaler techniques in adults (Beyond the Basics) (ostatni dostęp: 19.12.2022)
2. Anderson R., Doyle G., McCutcheon J.A. Clinical Procedures for Safer Patient Care. Thompson Rivers University; 2018.
3. North Carolina Board of Nursing. Delegation of Medication Administration to Unlicensed Assistive Personnel (UAP): Administering Inhalant Medications Module/Skill Checklist (ostatni dostęp: 19.12.2022)