Swędzenie pochwy

Najczęstsze przyczyny swędzenia pochwy

Przyczyn swędzenia i pieczenia pochwy jest wiele, a zdecydowanie do najczęstszych z nich należy podrażnienie tej okolicy przez środki chemiczne, takie jak mydło, kosmetyki czy środki piorące. Nieprawidłowa higiena okolic intymnych jest również częstą przyczyną tej dolegliwości. Zarówno nadmierna, jak i niedbała pielęgnacja sromu i pochwy jest szkodliwa.

Do innych, częstych przyczyn należą zapalenie pochwy, sromu lub szyjki macicy, zmiany hormonalne (ciąża lub niedobór estrogenów związany z menopauzą) oraz infekcje (waginoza bakteryjna, grzybica, choroby przenoszone drogą płciową). 

Inne przyczyny świądu pochwy

Każdorazowo przy nowych dolegliwościach należy wziąć pod uwagę ogólny stan zdrowia. Świąd pochwy może towarzyszyć innym częstym schorzeniom, takim jak otyłość, cukrzyca, przewlekłe choroby zapalne jelit lub zespół jelita drażliwego. Również stosowane leki mogą powodować nieprzyjemne działania niepożądane. Szczególnie warto zwrócić uwagę na antybiotyki, antyhormony, antycholinergiki czy immunosupresanty. Niedawne zabiegi medyczne tej okolicy również mogą być powikłane świądem pochwy. Przyczyną są także problemy anatomiczne, takie jak wady wrodzone narządów rozrodczych, przetoki, torbiele okołocewkowe, obniżenie narządu rodnego czy nietrzymanie moczu. 

Innymi, dużo rzadszymi przyczynami swędzenia pochwy mogą być towarzyszące choroby autoimmunologiczne (zespół Sjögrena, liszaj twardzinowy, toczeń rumieniowaty, łuszczyca), ciało obce (takie jak zapomniany tampon czy przemieszczona wkładka antykoncepcyjna) czy zaburzenia naczyniowe (mikro- oraz makroangiopatie, zaburzenia lubrykacji). Również czynniki psychogenne nierzadko powodują takie uciążliwe dolegliwości. Szczególnie dotyczy to depresji, zaburzeń lękowych czy nadmiernego stresu (np. podczas konfliktów partnerskich).

Bardzo poważnymi, jednakże rzadkimi przyczynami, mogą być również nowotwory, takie jak rak sromu, pochwy czy szyjki macicy. Z tego powodu świądu pochwy, szczególnie przedłużającego się, nigdy nie należy lekceważyć.

Świąd sromu lub odbytu

Swędzenie okolic intymnych na zewnątrz, czyli świąd sromu lub odbytu może mieć takie same przyczyny, jak izolowany świąd pochwy. Innymi częstymi przyczynami mogą być takie schorzenia jak torbiele czy ropień gruczołów przedsionkowych (szczególnie gdy ból i pieczenie nasilają się przy siedzeniu) lub żylaki odbytu.

Jakie objawy mogą towarzyszyć swędzeniu pochwy?

• Zaczerwienienie warg sromowych, odbytu.
• Ból lub tkliwość przy dotykaniu okolic intymnych.
• Nadmierne lub nieprawidłowe upławy – cuchnące, zielonkawe, pieniste lub serowate. 
• Zmiany na błonie śluzowej lub skórze pochwy, sromu, odbytu.
• Problemy z oddawaniem moczu, w tym pieczenie, częste oddawanie moczu, parcie na pęcherz.
• Ból lub dyskomfort podczas odbywania stosunków seksualnych.

Nieprawidłowa wydzielina z pochwy jest charakterystyczna dla zakażeń, takich jak waginoza bakteryjna, grzybica czy rzęsistkowica, jednak należy pamiętać, że swędzenie pochwy bez upławów nie wyklucza przyczyn infekcyjnych.

W jaki sposób lekarz ustali przyczynę swędzenia pochwy?

Diagnostyka świądu pochwy powinna obejmować przede wszystkim wywiad, podczas którego lekarz zada pytania o czas trwania, nasilenie świądu oraz objawy towarzyszące, a także inne choroby, przyjmowane leki oraz przebyte operacje. Drugim niezbędnym etapem jest badanie ginekologiczne, podczas którego lekarz ma możliwość obejrzenia okolic sromu i pochwy, ocenić wydzielinę pochwową oraz narządy rozrodcze. W dalszej kolejności pomocnymi badaniami, mogącymi pomóc postawić rozpoznanie, są badania mikrobiologiczne w kierunku infekcji, badania krwi (ocena parametrów zapalnych czy hormonalnych) lub badania obrazowe, takie jak USG jamy brzusznej. Niezbędna może okazać się również konsultacja dermatologa, internisty czy psychiatry. 

Swędzenie pochwy - jak złagodzić? Domowe sposoby na swędzenie pochwy

Podstawą w leczeniu najczęstszych przyczyn świądu pochwy, jak i profilaktyki, jest prawidłowa higiena tej okolicy oraz eliminacja drażniących preparatów. Przede wszystkim należy odstawić wszystkie nowe środki piorące, kosmetyki, mydła oraz płyny do pielęgnacji intymnej, które w ostatnim czasie wprowadziliśmy do użycia. Dotyczy to również wkładek, podpasek i tamponów, szczególnie zawierających substancje zapachowe. To właśnie chemiczne preparaty są najczęstszą przyczyną takich dolegliwości. W drugiej kolejności powinniśmy zadbać o prawidłową higienę, szczególnie:

• powstrzymanie się od drapania podrażnionej okolicy,
• podmywanie się od przodu do tyłu (czyli od cewki moczowej i pochwy w stronę odbytu),
• podczas mycia dokładne, ale delikatne oczyszczanie fałd warg sromowych, niewprowadzanie żadnych preparatów myjących do pochwy, a do osuszania okolicy sromu stosowanie oddzielnego ręcznika,
• w czasie menstruacji podmywanie się ciepłą wodą kilkakrotnie w ciągu dnia, 
• noszenie bawełnianej, przewiewnej bielizny, a także czasowe zrezygnowanie z obcisłych spodni i spódnic,
• używanie prezerwatyw podczas stosunku seksualnego.

Podsumowanie

Warto podkreślić, że nie istnieje uniwersalna maść na swędzenie pochwy, czy leki bez recepty, dzięki którym szybko i trwale ustąpią nieprzyjemne dolegliwości. Jeśli objawy nie ustępują po zastosowaniu podstawowych zasad higieny i wyeliminowaniu nowych preparatów chemicznych z użycia lub gdy świąd jest długotrwały, bardzo uciążliwy lub towarzyszą mu inne objawy (m.in. nieprawidłowa wydzielina z pochwy), niezbędne jest skontaktowanie się z lekarzem ginekologiem. 

Konsultacja merytoryczna: Mirosław Niedbała, specjalista medycyny rodzinnej

Referencje:

1. „Ginekologia. Diagnostyka różnicowa i terapia” 2021, T. Fehm, W. Janni, E. Stickeler, C.B. Tempfer

2. „Ginekologia. Podręcznik dla położnych, pielęgniarek i fizjoterapeutów” 2006, T. Opala

3. „Algorytm postępowania w świądzie sromu” dr n. med. Aleksandra Zielińska