Fibromialgia

Przyczyny fibromialgii

Przyczyna choroby nie jest znana. Uważa się, że fibromialgia ma związek z zaburzeniem odczuwania bólu. Nie udało się dotąd ustalić patofizjologicznych przyczyn obniżenia progu bólu i zaburzeń czwartej fazy snu – fazy REM u chorych. Wśród czynników ryzyka fibromialgii wymienia się choroby reumatyczne, przewlekłe zakażenia i zaburzenia psychiczne. Częstsze występowanie fibromialgii stwierdzono u pacjentów z chorobą z Lyme (boreliozą) i chorobą Hashimoto oraz u zakażonych wirusem HIV lub HCV.

Epidemiologia fibromialgii

Kobiety chorują 8 razy częściej niż mężczyźni. Choroba najczęściej pojawia się u osób w wieku 30–50 lat. Wśród dzieci i młodzieży fibromialgię rozpoznaje się zwykle u dziewcząt w 13.–15. roku życia. Choroba diagnozowana jest głównie w krajach wysoko rozwiniętych, a liczba chorych zwiększa się wraz z postępem cywilizacyjnym.

Obraz kliniczny fibromialgii

Typowymi objawami fibromialgii są przewlekły, uogólniony ból mięśni i stawów, uczucie przewlekłego zmęczenia i problemy ze snem. Ból może mieć różnorodną lokalizację. Często dotyczy kręgosłupa, głównie odcinka szyjnego, oraz dużych stawów: barków, kolan, bioder. Charakterystyczny jest wzrost nasilenia bólu pod wpływem wysiłku fizycznego. Chorzy zgłaszają uczucie sztywności i obrzmienia stawów – mimo braku klinicznych cech obrzęku. Skarżą się na drętwienie palców rąk lub całych kończyn, mrowienie i sztywność mięśni, zimne ręce i stopy, nadmierną potliwość. Wymienionym objawom mogą towarzyszyć inne: tkliwość mięśni pod wpływem ucisku, zaburzenia funkcji poznawczych, trudności z koncentracją, uogólniona sztywność stawów, nadwrażliwość na światło, zapachy lub zimno, zespól jelita drażliwego. Uczucie zmęczenia jest tak silne, że uniemożliwia wykonywanie codziennych czynności. Współwystępują z nim spadek nastroju, niepokój, bóle i zawroty głowy oraz szumy uszne. Dolegliwości mają charakter przewlekły – trwają dłużej niż 3 miesiące. 

Rozpoznanie fibromialgii jest diagnozą z wykluczenia. Oznacza to, że przed postawieniem ostatecznej diagnozy pacjenci muszą zostać dokładnie przebadani pod kątem innych chorób, takich jak niedoczynność tarczycy, toczeń układowy, polimialgia reumatyczna i pozostałe układowe choroby tkanki łącznej, a u osób z bólem w klatce piersiowej – choroba niedokrwienna serca i zaburzenia rytmu serca. 

Leczenie fibromialgii

Choroba ma niekorzystne rokowanie: jedynie u 25% leczonych pacjentów dolegliwości ustępują lub słabną. U większości chorych objawy utrzymują się pomimo leczenia. 

Leczenie niefarmakologiczne polega na redukcji wagi, ćwiczeniach aerobowych i siłowych czy psychoterapii. Przydatne może być wdrożenie ćwiczeń relaksacyjnych, technik radzenia sobie ze stresem oraz terapii poznawczo-behawioralnej. Zastosowanie znajdują tu akupunktura, fizykoterapia i leczenie uzdrowiskowe. 

Leczenie farmakologiczne polega na zastosowaniu: 

• leków przeciwdepresyjnych – amitryptyliny, inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny i noradrenaliny
• leków przeciwbólowych – słabych opioidów i paracetamolu, a także pregabaliny i gabapentyny
• witamin (szczególnie witaminy D₃). 

Należy unikać niesteroidowych leków przeciwzapalnych i glikokortykosteroidów. 

Leczenie chorych na fibromialgię powinno być prowadzone kompleksowo, najlepiej w ośrodkach rehabilitacyjnych lub uzdrowiskach. Ustaleniem rozpoznania i planu leczenia powinien się zajmować zespół specjalistów z udziałem reumatologa, psychologa, psychiatry i fizjoterapeuty.

Piśmiennictwo

1. Gandelman O, Amital H, Bar-On Y et al. Time to diagnosis of fibromyalgia and factors associated with delay diagnosis in primary care. Best Pract Res Clin Rheumatol 2018; 32(4): 489–499.
2. Rooks DS. Fibromyalgia treatment update. Curr Opin Rheumatol 2007, 19(2): 111–117.
3. Wolfe F, Clauw DJ, Fitzcharles MA et al. The American College of Rheumatology preliminary diagnostic criteria for fibromyalgia and measurement of symptom severity. Arthritis Care Res (Hoboken) 2010; 62(5): 600–610.
4. Wolfe F, Smythe HA, Yunus MB et al. The American College of Rheumatology 1990 Criteria for the Classification of Fibromyalgia. Report of the Multicenter Criteria Committee. Arthritis Rheum 1990; 33(2): 160–172.