Ukruszony ząb - jak leczyć?

Obok próchnicy, uszkodzenia fizyczne zębów są bardzo częstą przyczyną zgłaszania się pacjentów do gabinetu stomatologicznego. Jak postępować w przypadku urazu i kiedy zgłosić się do lekarza dentysty?

Utrata wypełnienia

Jednym z powodów pojawienia się pacjentów w gabinecie stomatologicznym jest utrata fragmentu bądź całego wypełnienia (“plomby”). Szczególnie widocznym i doskwierającym problemem jest ukruszenie się go w odcinku przednim. Należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza dentysty, aby odbudował i zabezpieczył ząb, jak również ocenił przyczynę uszkodzenia (czy był to jednorazowy uraz, czy pacjent posiada niekorzystne nawyki np. higieniczne, czy może ząb jest w danym miejscu przeciążony lub posiada próchnicę wtórną).

Pęknięcie zęba

Na skutek urazu, np. ugryzienia twardego przedmiotu, może dojść do pęknięcia zęba w obrębie szkliwa (najbardziej twarda, zewnętrzna tkanka zęba) lub szkliwa i zębiny (tkanka twarda zęba znajdująca się pod szkliwem, otaczająca miazgę). Początkowo może być ono bezobjawowe lub przypominać nadwrażliwość zęba. Dolegliwości pojawiają się zazwyczaj dopiero, gdy pęknięcie pogłębia się w obrębie zębiny. Ból występuje wówczas podczas żucia pokarmów. Objawy mogą się utrzymywać nawet kilka lat, pojawiać się okazjonalnie i być trudne do lokalizacji. Zdjęcie rentgenowskie rzadko jest przydatne w takich sytuacjach. Leczenie zależy od stanu miazgi i głębokości pęknięcia. Można zabezpieczyć ząb koroną protetyczną, wdrożyć leczenie kanałowe lub chirurgiczne [1].

Złamanie szkliwa i zębiny bez obnażenia miazgi

W przypadku złamania w obrębie szkliwa bądź szkliwa i zębiny, widać wyraźnie niewielki ukruszony fragment zęba. Pacjent powinien jak najszybciej zgłosić się do stomatologa celem zabezpieczenia zęba przed ewentualnymi następstwami urazu. Początkowo, na skutek przejściowego uszkodzenia miazgi, ząb może nie reagować prawidłowo na bodźce. Lekarz dentysta wykonuje zdjęcie radiologiczne celem oceny głębokości złamania i wykluczenia innych patologii. 

Zazwyczaj wystarczającym leczeniem jest odbudowa utraconych tkanek za pomocą materiałów do wypełnień. W przypadku, gdy pacjent przyniesie odłamany fragment zęba, można podjąć próbę umocowania go za pomocą systemów adhezyjnych. Wizyty kontrolne powinny odbyć się po 6-8 tygodniach i po roku. Ryzyko powikłań jest niewielkie [2].

Złamanie szkliwno-zębinowe z obnażeniem miazgi

Powikłane złamanie zęba, czyli z obnażeniem miazgi, jest poważniejszym urazem zębów, wymagającym dokładnej oceny stanu miazgi i zazwyczaj wdrożenia leczenia kanałowego. Lekarz dentysta może zlecić wykonanie zdjęcia radiologicznego celem dokładniejszej oceny sytuacji. 

U młodych pacjentów, jeśli miazga jest żywa, istnieje możliwość odstąpienia od leczenia kanałowego ze względu na niedokończony rozwój korzeni, jednak wymaga to specjalnego postępowania celem zabezpieczenia miazgi zęba. Jeśli miazga obumarła, niezbędne jest leczenie kanałowe [3]. Wizyty powinny się odbyć po 6-8 tygodniach i po roku od urazu [2].

Złamanie korzenia zęba

Złamania w obrębie korzeni zębów mogą być różne. Fragment koronowy zęba może być ruchomy, ale dalej tkwić w jamie ustnej bądź może dojść do całkowitej jego utraty. Lekarz dentysta podczas dokładnego badania ocenia ząb pod kątem żywotności miazgi, a za pomocą zdjęć RTG uwidacznia wysokość złamania. Na podstawie wyników podejmuje leczenie. 

Jeśli miazga zęba jest żywa, a fragment zęba tkwi na swoim miejscu, często wystarczającym leczeniem będzie unieruchomienie danego fragmentu na czas od 4 tygodni do 4 miesięcy i monitorowanie żywotności miazgi. Jeśli miazga obumrze, konieczne jest leczenie kanałowe [3]. W przypadku utraty dużego fragmentu zęba, stomatolog może podjąć decyzję o leczeniu chirurgicznym.

Wybicie zęba

Na skutek urazu, może dojść do całkowitej utraty (zwichnięcia) zęba. W tym przypadku utrzymuje się on na resztkach więzadeł lub znajduje się w otoczeniu. Niezbędne jest odnalezienie zęba i jak najszybsza interwencja [3].

Jak przechowywać ząb na czas dotarcia do gabinetu stomatologicznego? Najprostszym sposobem jest umieszczenie wybitego zęba w ślinie. Można też wykorzystać mleko, fizjologiczny roztwór soli, specjalną pożywkę tkankową lub owinąć go folią spożywczą. Nie zaleca się przechowywania zęba na sucho ani w czystej wodzie.

Podsumowanie

Reasumując, po każdym urazie zęba należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza dentysty, celem zabezpieczenia uszkodzonego zęba. Pozwala to zapobiec ewentualnym nieprzyjemnym skutkom urazu, które mogą prowadzić nawet do utraty uzębienia.

Piśmiennictwo

  1. Arabska-Przedpełska B., Współczesna endodoncja w praktyce. Bestom DENTOnet.pl Sp. z o. o. Łódź 2012
  2. Steciuk, A. N. N. A., and K. A. T. A. R. Z. Y. N. A. Emerich. "Urazy zębów–przegląd wytycznych postępowania na podstawie piśmiennictwa oraz opisu przypadków." Ann Acad Med Gedan 46.1 (2016): 65-74.
  3. Jańczuk Z. Stomatologia zachowawcza z endodoncją – zarys kliniczny. Wydawnictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 2014