Szacowany czas czytania: 8 minut
Echo serca
Echo serca, inaczej nazywane USG serca, UKG (ultrasonokardiografia) jest nieinwazyjnym, bezbolesnym oraz bezpiecznym badaniem wykorzystywanym w diagnostyce chorób serca. Badanie to pozwala na uwidocznieniu struktur serca oraz dużych naczyń wykorzystując ultradźwięki. Wyróżnia się kilka wariantów badania, z czego najczęstszym jest badanie przezklatkowe. Oprócz tego wyróżnia się również badanie przezprzełykowe, echokardiogram wysiłkowy (tzw. Echo stress) oraz echokardiogram kontrastowy i wewnątrzsercowy.
Echo serca przezklatkowe wykonywane jest przez ścianę klatki piersiowej, co umożliwia zobrazowanie struktur jednowymiarowo, dwuwymiarowo, trójwymiarowo. Dodatkowo zastosowanie zjawiska Dopplera umożliwia ocenę kierunku, szybkości przepływu krwi oraz różnicę ciśnień pomiędzy stronami zastawki.
Badanie przezklatkowe wykonywane jest przez lekarza (kardiologa, radiologa), a pacjent nie wymaga specjalnego przygotowania. Można wykonać je w dowolnej porze dnia oraz bez restrykcji dietetycznych.
Wykonanie dla pacjenta jest bardzo proste i nie wymaga od niego zaawansowanych czynności. Pacjent kładzie się na lewym boku, z wyciągniętą lewą ręką pod głową. Prawa ręka powinna być ułożona wzdłuż tułowia. Lekarza wykonujący badanie przykłada głowicę do klatki piersiowej, wcześniej smarując ją żelem. Obraz serca wyświetlany jest w czasie rzeczywistym na monitorze ekranu.
Badanie w zależności od trudności pacjenta, doświadczenia lekarza trwa w granicach 15-30 minut.
W przypadku przezklatkowej echokardiografii nie ma przeciwwskazań, a badania wykonywane są zarówno u dzieci jak i dorosłych.
Przy przezprzełykowej echokardiografii pacjent musi być na czczo, a przez co najmniej 4 godziny przed badaniem należy zaprzestać również pić. Badanie to polega na wprowadzeniu sondy przez jamę ustną do gardła, które jest w bezpośrednim sąsiedztwie serca, dzięki czemu możliwe jest jego dokładne zobrazowanie. Metoda przezprzełykowa szczególnie istotna jest w przypadku podejrzenia rozwarstwienia aorty, obecności skrzeplin w jamach serca oraz zaburzeń funkcjonowania sztucznych zastawek. W przeciwieństwie do badanie przezklatkowego przeciwwskazania do wykonania tego badania obejmują:
- Choroby przełyku : zwężenie przełyku, guz zlokalizowany w przełyku, uchyłek przełyku
- Owrzodzenia przełyku
- Aktywne krwawienie z górnych dróg pokarmowych
- Skaza krwotoczna
Echokardiogram obciążeniowy jest badaniem, która łączy w sobie próbę wysiłkową (EKG wysiłkowe) oraz klasyczne echo serca przezklatkowe. Szczególne zastosowanie ma w diagnostyce choroby niedokrwiennej serca. Polega ono na wykonaniu badania przezklatkowego po lub w trakcie aktywności fizycznej (najczęściej bieżnia lub rower treningowy), a także po wstrzyknięciu leku (np. dobutaminy).
Echokaridogram kontrastowy polega na wcześniejszym wstrzyknięciu dożylnym kontrastu co znacząco poprawia jakość badania.
Echokardiogram wewnątrzsercowy jest badaniem z wykorzystaniem sond wewnątrzsercowych co umożliwia obejrzenie serca od środka.
W trakcie badania lekarz wykonujący echo serca dokonuje pomiarów zastawek, grubości ścian jam serca, przekrój światła dużych naczyń a także ocenia czy nie występują nieprawidłowości w budowie np. zwapnienia, blizny ( które mogą świadczyć o przebyty zawale serca). Dodatkowo ocenia się również kurczliwość serca oraz jego poszczególnych elementów. W przypadku ich zaburzeń wyróżnia się hipokinezę (częściowe zaburzenie kurczliwości) oraz akinezę (brak kurczliwości). Najważniejszym mierzonym parametrem w trakcie badania jest frakcja wyrzutowa (EF). Frakcja wyrzutowa to stosunek krwi, która została wyrzucona z komory (objętość wyrzutowa serca) do objętości krwi, która znajduje się w komorze przed skurczem (objętość późnorozkurczowa). Przy pomocy echo serca można określić frakcję wyrzutową zarówno dla prawej jak i lewej komory serca. W praktyce częściej określa się EF lewej komory, które w warunkach prawidłowych powinna wynosić 50-70%. Wartości <40% świadczą o dysfunkcji skurczowej lewej komory serca, a <35% o ciężkiej niewydolności mięśnia sercowego.
Badanie echo serca powinno być wykonywane u pacjentów, u których:
- W badaniu fizykalnym stwierdzone nieprawidłowości akustyczne (szmery serca)
- Stwierdzono nieprawidłową sylwetkę serca (w badaniu fizykalnym. EKG czy też RTG klatki piersiowej)
- Występują objawy kardiologiczne takie jak bóle w klatce piersiowej, osłabienie, duszność, gorsza tolerancja wysiłku
- Stwierdzono wady serca
- Podejrzewa się zapalenie wsierdzia (przezprzełykowa echokardiografia)
- Podejrzewa się obecność skrzepliny w sercu (przezprzełykowa echokardiografia)
Konsultacja: dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas; prof.UMW
Bibliografia
- Podyplomie.Pl - Echokardiografia Available online: https://podyplomie.pl/wiedza/wielka-interna/906,echokardiografia (accessed on 10 July 2022).
- Echokardiografia - Narodowy Instytut Kardiologii Available online: https://www.ikard.pl/echokardiografia.html (accessed on 10 July 2022).
- Koblańska, M. Prof. Wojciech Braksator: Echo serca stało się powszechnym badaniem, ale nadal nie każdy może je wykonywać Available online: https://www.termedia.pl/poz/Prof-Wojciech-Braksator-Echo-serca-stalo-sie-powszechnym-badaniem-ale-nadal-nie-kazdy-moze-je-wykonywac,28261.html (accessed on 10 July 2022).
- Heart Tests - Heart Tests Available online: https://www.nhlbi.nih.gov/health-topics/echocardiography (accessed on 10 July 2022).