Wspierająca Szkoła

Budujemy wspierające otoczenie dla młodych osób w kryzysie psychicznym. Bądź Wspierającą Szkołą dla swoich uczniów!

O programie

Hemoglobina/hematokryt - o czym świadczą wartości niezgodne z normą?

Wróć do listy Data dodania:
Lek. Mateusz Babicki

Katedra i Zakład Medycyny Rodzinnej, Uniwersytet Medyczny im. Piastów Śląskich we Wrocławiu, Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Hemoglobina (Hb, Hgb) jest białkiem zlokalizowanym w erytrocytach (krwinkach czerwonych) krwi. To właśnie ona nadaje im czerwone zabarwienie. Białko to zbudowane jest z czterech łańcuchów, a każdy z nich zawiera kluczowy dla swojej funkcji związek porfiryny, w skład którego wchodzą jony żelaza – hem. Jony te wykazują zdolność do nietrwałych połączeń z tlenem oraz dwutlenkiem węgla. Dzięki temu hemoglobina może spełniać podstawową funkcję, jaką jest transport tlenu z pęcherzyków płucnych do tkanek obwodowych a dwutlenku węgla w przeciwnym kierunku. Hemoglobina warunkuje również utrzymanie odpowiedniego kształtu erytrocytów. Wyróżniamy kilka rodzajów hemoglobiny, z czego najczęstsza jest HbA – dorosłych oraz HbF – płodowa, która zanika w niedługo po narodzeniu i zostaje zastąpiona hemoglobiną dorosłych.

Hematokryt (Ht, Hct) jest to wskaźnik określający stosunek objętości erytrocytów do objętości całej krwi. Najczęściej wynik przestawiany jest w wartościach procentowych.

Diagnostyka obu tych parametrów odbywa się poprzez pobranie krwi żylnej. Pacjent powinien być na czczo (co najmniej 8 godzin bez jedzenia). Najlepiej przed porannym pobraniem wypić szklankę wody niegazowanej, niesłodzonej. Oba te parametry zaliczane są do morfologii krwi.

Wartości prawidłowe

Wartości prawidłowe hemoglobiny oraz hematokrytu uzależnione są od wieku oraz płci pacjenta.

Dla dorosłych wartości te wynoszą:

  • Hg - 13-18 g/dl (8.7-11.2 mmol/l) Ht – 40 - 54% dla mężczyzn
  • Hg - 12-16 g/dl (7.5-9.9 mmol/l) Ht – 37 – 47% dla kobiet niebędących w ciąży
  • Hg - 11-14 g/dl (6.9 -8.8 mmol/l) Ht >33%  dla ciężarnych

W przypadku pacjentów pediatrycznych prawidłowe wartości hemoglobiny i hematokrytu obejmują:

  • Noworodek (1 miesiąc życia)
    • Chłopcy Hg - 10.0-15.3 g/dl;  Ht – 30.5 – 45.0%
    • Dziewczynki Hg -  10.8-14.6 g/dl; Ht – 32.0-44.5%
  • Od 2 do 6 miesiąca życia
    • Chłopcy Hg - 8.9-12.7 g/dl; Ht – 26.8 – 37.5%
    • Dziewczynki Hg - 9.2-11.4 g/dl; Ht – 27.7 – 35.1%
  • Od 6 miesiąca do 2 roku życia
    • Chłopcy Hg - 10.1-12.5 g/dl; Ht – 28.6 – 37.5%
    • Dziewczynki Hg - 10.2-12.7 g/dl; Ht – 29.5 – 37.1%
  • Od 2 do 6 lat
    • Chłopcy Hg - 10.2-12.7 g/dl; Ht – 31.0 -37.7%
    • Dziewczynki Hg - 10.2-12.7 g/dl; Ht – 31.2 – 37.8%
  • Do 6-12 lat
    • Chłopcy Hg - 10.7-13.4 g/dl; Ht – 32.2 – 9.8%
    • Dziewczynki Hg - 10.6-13/2 g/dl; Ht – 32.4 – 39.5%
  • 12-18 lat
    • Chłopcy Hg - 11-14.5 g/dl; Ht – 33.9 – 43.5%
    • Dziewczynki Hg - 10.8-13.3 g/dl; Ht – 33.4 – 40.4%

Wartości hematokrytu oraz hemoglobiny mogą być za wysokie bądź za niskie.

Obniżone stężenie hemoglobiny określamy mianem niedokrwistości. Do jej przyczyn zaliczamy:

  • Niedobór żelaza
  • Niedobór witaminy B12
  • Niedobór kwasu foliowego
  • Anemia sierpowatokrwinkowa, talasemia – choroby genetyczne
  • Przewlekła choroba nerek
  • Nadmierna utrata krwi (np. przedłużone, utajone krwawienia w przewodzie pokarmowym)
  • Obfite krwawienia miesięczne
  • Niedokrwistość hemolityczna, aplastyczna, syderoblastyczna
  • Przewlekłe choroby wątroby
  • Niedoczynność tarczycy
  • Białaczka

W przebiegu niedokrwistości również obserwowany jest obniżony hematokryt. Każdorazowo przy stwierdzeniu niedokrwistości konieczne jest przeprowadzenie dalszej diagnostyki celem znalezienia jej przyczyny.

Wartości powyżej normy zarówno hemoglobiny jak i hematokrytu mogą sugerować :

  • Odwodnienie – zbyt mała podaż płynów, nadmierna potliwość, przedłużające się biegunki i/lub wymioty
  • Czerwienice prawdziwą – rzadka choroba genetyczna wynikająca z nadmiernej produkcji erytrocytów
  • Nowotwór nerki wydzielający erytropoetynę
  • Wrodzone wady serca

Ponadto u palaczy oraz osób przebywających na dużych wysokościach nad poziomem morza możliwe jest przejściowe podwyższone wartości hemoglobiny oraz hematokrytu.

Badanie morfologii w tym ocena hemoglobiny oraz hematokrytu jest jednym z podstawowych badań, które powinny być wykonywane rutynowo nawet u zdrowych ludzi. Badanie to bezwzględnie powinno być wykonane u osób, które mają objawy kliniczne sugerujące niedokrwistość. Co więcej objawy nadkrwistości są bardzo zbliżone.

Do tych objawów zaliczamy:

  • Osłabienie, zmęczenie
  • Nadmierna senność
  • Zawroty głowy
  • Bladość skóry
  • Przyśpieszony oddech (tachypnoe)
  • Przyśpieszona praca serca (tachykardia)
  • Bóle głowy
  • Szumy uszne
  • Zaburzenia koncentracji, pamięci

 

Konsultacja: dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas; prof. UMW 

Bibliografia

  1. Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2017. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2021
  2. Niedokrwistość u dzieci – wprowadzenie do rozpoznania i schemat diagnostyki Available online: https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/artykuly-przegladowe/235586,niedokrwistosc-u-dzieci-wprowadzenie-do-rozpoznania-i-schemat-diagnostyki (accessed on 2 July 2022).
  3. Hemoglobin Test Available online: https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/hemoglobin-test/about/pac-20385075 (accessed on 2 July 2022).
  4. Hematocrit Test Available online: https://www.mayoclinic.org/tests-procedures/hematocrit/about/pac-20384728. (accessed on 2 July 2022).z


Wróć do listy Przejdź dalej