Szacowany czas czytania: 9 minut
Leukocyty w moczu i krwi
Leukocyty inaczej białe krwinki (WBC) są jednym ze składników morfotycznych krwi, których główną funkcją jest ochrona przed drobnoustrojami (wirusy, bakterie oraz grzyby). Stanowią jedną z najważniejszych części układu immunologicznego. Leukocyty produkowane są w szpiku kostnym, skąd następnie przedostają się do krwioobiegu. W obrębie krwi obwodowej wyróżniamy dwie linie białych krwinek – granulocyty (zawierają ziarnistości) oraz agranulocyty (bez ziarnistości). W obrębie krwi liczba leukocytów waha się od 4 do 10 tys./mm3. Oprócz sumarycznej liczby leukocytów należy za każdym razem oceniać rozkład procentowy poszczególnych subpopulacji oraz liczebność ich subpopulacji.
Do granulocytów zaliczamy
- Neutrofile (granulocyty obojętnochłonne) – 60 - 70%
- Eozynofile (granulocyty kwasochłonne) – 1 - 6%
- Bazofile (granulocyty zasadochłonne) – 0 - 1%
Agranulocyty obejmują:
- Monocyty – 4 – 8%
- Limfocyty – 20 – 45%
Materiałem do oznaczenia leukocytów jest krew żylna, pobrana najlepiej rano na czczo. W godzinach porannych w dniu badania należy wypić szklankę wody niegazowanej.
W analizie liczby leukocytów wyróżniamy stan zbyt niskiej ich liczby (leukopenia) oraz zbyt wysokiej (leukocytoza).
Do najczęstszych przyczyn leukocytozy zaliczymy stany zapalne – zarówno ostre jak i przewlekłe, o różnorodnej etiologii – wirusowej, bakteryjnej. Wysoki poziom może wiązać się również z chorobą nowotworową (głównie chłoniaki oraz białaczka, ostra oraz przewlekła), które związane są z pojawieniem się bardzo dużej liczby młodych form leukocytów. Dodatkowo inne stany, którym towarzyszy leukocytoza obejmują:
- Nieswoiste zapalenia jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, Wrzodziejące zapalenie jelita grubego)
- Ostry brzuch np. zapalenie pęcherzyka żółciowego, zapalenie wyrostka robaczkowego itp.
- Choroby autoimmunologiczne
- Zaostrzenie schorzeń przewlekłych
- Choroby wątroby
- Urazy
- Stan po zabiegu operacyjnym
- Ostra choroba serca
- Choroba posurowicza
- Polekowe
- Stan po splenektomii
W celu identyfikacji przyczyn leukocytozy należy posiłkować się liczbą oraz rozkładem poszczególnych subpopulacji.
W przypadku neutrofilii najczęstszą przyczyną mogą być infekcje bakteryjne, urazy, sytuacje stresowe, schorzenia autoimmunologiczne a także nowotwory (chłoniak oraz białaczka).
Limfocytoza – najczęściej wynika z trwającej lub przebytej infekcji wirusowej. Może występować również w infekcjach bakteryjnych. Bardzo wysokie wartości mogą wynikać z białaczki limfatycznej.
Monocytoza – najczęściej w przebiegu trwających infekcji (lub świeżo po ich przebyciu) zarówno bakteryjnych jak i wirusowych. Może również towarzyszyć schorzeniom przewlekłych takim jak: choroby autoimmunologiczne, choroby wątroby.
Eozynofilia – najczęściej wynika z alergii lub infekcji pasożytniczej. Może być również w przebiegu schorzeń przewlekłych takich jak eozynofilowe zapalenie przełyku, a nawet w chorobach nowotworowych.
Bazofile – ich znaczny wzrost towarzyszy chorobom nowotworowym.
Do najczęstszych przyczyn leukopenii zaliczamy przebytą infekcję wirusową, sytuacja ta ma charakter przejściowy i wynika z odpowiedzi immunologicznej leukocytów na trwającą infekcję. Jednak leukopenia może występować również w przebiegu innych schorzeń, takich jak:
- Choroby szpiku kostnego
- Schorzenia autoimmunologiczne (np. toczeń rumieniowy układowy)
- Zakażenia wirusem HIV
- Gruźlica
- Przerost śledziony (hipersplenizm)
- Nadczynność tarczycy
- Polekowe np. glikokortykosteoidami, immunosupresyjne
- Wrodzone niedobory odporności
- Po chemioterapii
- Po radioterapii
Jeśli leukopenia nie jest poprzedzona występowaniem infekcji i/lub jest to stan długo utrzymujący się konieczne jest przeprowadzenie odpowiedniej diagnostyki różnicowej.
Leukocyty mogą być również obecne w badaniu ogólnym moczu, przy czym w warunkach fizjologicznych nie powinno ich być więcej niż 4-5 wpw. (w polu widzenia).
Leukocyturia (obecność leukocytów w moczu) jest stanem który najczęściej wynika z toczącego się stanu zapalnego w układzie moczowym lub gruczole krokowym u mężczyzn. Dodatkowo może występować w chorobach układu moczowego takich jak
- Kamica nerkowa
- Śródmiąższowe zapalenie nerek
- Kłębuszkowe zapalenie nerek
- Odmiedniczkowe zapalenie nerek
Bardzo nieswoistym stanem, który może powodować leukocyturię jest zapalenie wyrostka robaczkowego. Inne przyczyny obejmują polekowe (NLPZ, leki moczopędne czy też niektóre antybiotyki). Znaczny wysiłek fizyczny również może być przyczyną obecności leukocytów w moczu.
Konsultacja: dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas; prof.UMW
Bibliografia
- Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik, Interna Szczeklika 2020/2021
- Drabczyk, dr M.R. Ogólne badanie moczu Available online: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/51970,ogolne-badanie-moczu (accessed on Dec 30, 2021)