Szacowany czas czytania: 7 minut
OB
OB (Odczyn Biernackiego, opad Biernackiego, szybkość opadania erytrocytów) jest to badanie laboratoryjne polegające na pomiarze drogi opadania erytrocytów (krwinek czerwonych) w niekrzepnącej krwi w ciągu 1 godziny obserwacji. Dlatego jednostką miary jest mm/h (milimetr na godzinę). Zaliczane jest do grupy badań przesiewowych o dużej dostępności, niskim koszcie oraz szybkim wyniku. Badanie to jest nieswoiste dla toczących się procesów w organizmie ludzkim. Wzrost OB. jest wynikiem zmian składu krwi, głównie wzrostu głównie białek ostrej fazy, fibrynogenu oraz immunoglobulin, które zlepiając erytrocyty przyśpieszają ich opadanie. Badanie to charakteryzuje się dużą czułością dla toczących się procesów zapalnych, jednak o niskiej swoistości.
Materiałem badawczym jest krew żylna, najczęściej pobrana z żyły łokciowej. Badanie nie wymaga szczególnego przygotowania. Ważne jest, aby pacjent pojawił się na badania na czczo (co najmniej 8 godzin bez jedzenia). Rano, w dniu badania, zalecane jest wypicie szklanki wody niegazowanej/niesłodzonej.
Spis treści:
Zakres normy OB
Wartości prawidłowe dla czynnika OB. są zależne od metody, płci oraz wieku pacjenta.
Noworodki, bez względu na płeć 1 – 2 mm/h
Niemowlę do 6 miesiąca życia, bez względu na płeć 11 – 22 mm/h
Kobieta do 65 roku życia 3 – 15 mm/h
Kobieta po 65 roku życia 3 – 20 mm/h
Mężczyzna do 65 roku życia 1 – 10 mm/h
Mężczyzna po 65 roku życia 1 – 20 mm/h
Jednakże wynik każdorazowo należy odnieść do norm podanych prze laboratorium, w którym było wykonywane badanie.
Interpretacja wyników OB
Jak już wspominano wcześniej OB. jest nieswoistym markerem stanu zapalnego toczącego się w organizmie i jego podwyższenie może być w przebiegu takich chorób jak:
- Zakażenie bakteryjne
- Zakażenie wirusowa
- Zakażenie grzybicze
- Układowe choroby tkanki łącznej do których zaliczamy:
- Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS)
- Reaktywne zapalenie stawów
- Dna moczanowa
- Toczeń rumieniowaty
- Zapalenie wielomięśniowe
- Polimialgia reumatyczna
- Nowotwory złośliwe (np. szpiczak mnogi, białaczka, chłoniak)
- Ciężka niedokrwistość z powodu niedoboru witaminy B12 i/lub żelaza
- Nadczynność oraz niedoczynność tarczycy
- Przewlekła choroba nerek
- Zespół nerczycowy
- Hipercholesterolemia
- Choroby wątroby np. marskość, nowotwór,
- Zatrucie metalami ciężkimi np. ołowiem
W przypadku dzieci wysokie wartości OB. oprócz powyższych przyczyn mogą być związane ze znaczna próchnicą zębów.
Podniesione wartości OB. mogą być również w trakcie zawału serca, po urazie, złamaniach oraz po rozległych zabiegach operacyjnych. Należy pamiętać, że u kobiet w ciąży, połogu oraz w trakcie miesiączki dochodzi do fizjologicznego wzrostu OB. i nie musi być to związane z toczącym się stanem zapalnym. W trakcie ciąży wartość OB. może wzrosnąć do wartości 50 mm/h w II trymestrze, a nawet 100 w ramach III trymestru ciąży.
Podobnie jak stosowanie antykoncepcji doustnej może przyczyniać się do wzrostu wartości OB.
Obniżone wartości OB. mogą wynikać bezpośrednio z patologii krwinek czerwonych w przebiegu czerwienicy prawdziwej czy nawet anemii sierpowatokrwinkowej. Odczyn ten może być również obniżony w przebiegu czerwienicy rzekomej, czyli zaburzeniu proporcji pomiędzy erytrocytami a osoczem, bez zwiększonej ich produkcji. Przyczynami tej choroby mogą być odwodnienie, utrata białka, otyłość czy nawet alkoholizm. Dodatkowo hipofibrynogemia – obniżone stężenie fibrynogenu – może być przyczyna niskiego wskaźnika OB.
Z uwagi na dużą czułość oraz niską swoistość każdorazowe nieprawidłowości w wartości OB. powinny być interpretowane przez lekarza, który zalecił wykonanie tego badania. Sam wynik niekoniecznie musi świadczyć o toczącym się stanie zapalnym czy procesie nowotworowym. Dane te muszą być zestawione z badaniem fizykalnym oraz pogłębionym wywiadem lekarskim, a w razie wątpliwości konieczne jest wykonanie dodatkowych badań mających na celu znalezienie przyczyny wzrostu wartości OB.
Konsultacja: dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas; prof.UMW
Bibliografia
- Available online: http://www.diagnostykalaboratoryjna.eu/journal/DL_2_2012._str_213-218.pdf (accessed on 3 July 2022).
- Mariańska, B.; Fabijańska-Mitek, J.; Windyga, J. Jerzy Windyga: Badania Laboratoryjne w Hematologii. Podręcznik Dla Słuchaczy Studiów Medycznych. Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL 2006.
- Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik, Interna Szczeklika 2021