Szacowany czas czytania: 7 minut
Erytrocyty w moczu, krew w moczu
W analizie badania ogólnego moczu oprócz białkomoczu, która jest najczęstszą wykrywaną patologią, często może dojść również do pojawienia się innych nieprawidłowości, w tym elementów krwi – erytrocytów. W celu odróżnienia tego odchylenia posługujemy się dwoma terminami – krwinkomocz oraz krwiomocz. Mianem krwinkomoczu (mikrohematuria) określamy występowanie w badaniu mikroskopowym osadu moczu więcej niż 3 erytrocytów w polu widzenia, przy zachowanym prawidłowym makroskopowym wyglądzie moczu. Natomiast krwiomocz (makrohematuria) jest pojęciem szerszym i określ sytuację, gdy w moczu liczba erytrocytów jest tak duża, że powoduje to czerwone/brunatne zabarwienie moczu – pacjent widzi, ze oddaje mocz z krwią.
Materiałem do badania jest próbka moczu. Próbka ta kolejno poddawana jest ocenie mikro jak i makroskopowej. W ocenie mikroskopowej wykorzystuje się wartości referencyjne odnoszące się do liczby erytrocytów w polu widzenia (wpw). W warunkach fizjologicznych wartość ta nie powinna przekraczać 2-3 erytrocytów wpw. Wszystko powyżej określamy mianem krwinkomoczu. Na tym etapie również bardzo istotne jest określenie morfologii występujących erytrocytów. Wyróżniamy erytrocyty świeże oraz wyługowane, a ich występowanie może sugerować lokalizację patologii. Do rozpoznania krwiomoczu niezbędna jest jego ocena makroskopowa – barwa. Ponieważ jak już wspomniano krwiomocz możliwy jest do rozpoznania jedynie przy stwierdzeniu obecności erytrocytów w takich ilościach, które zmieniają zabarwienie moczu na czerwony lub brunatnoczerwony. Przy czym zdecydowanie częściej obserwuje się zabarwienie brunatnoczerwone z uwagi na liczne reakcje chemiczne zachodzące w kwaśnym środowisku moczu. Żywoczerwone zabarwienie moczu może występować przy świeżym, masywnym krwawieniu w drogach moczowo-płciowych bądź też krwawieniu zlokalizowanym w końcowych odcinkach tegoż układu.
W tym miejscu należy również wspomnieć, że nie zawsze czerwone zabarwienie moczu oznacza krwiomocz.
Niektóre czynniki mogą przyczynić się do zmiany koloru moczu i zaliczamy do nich:
- Barwniki zawarte w burakach czerwonych, rabarbarze, rydzach,
- Stosowanie niektórych leków np. ryfampicyna •Choroby takie jak: porfiria, hemoglobinuria oraz miglobinuria
Należy również zachować czujność w trakcie miesiączki u kobiet. Stwierdzenie krwinko/krwiomoczu w tym czasie nie oznacza, że pochodzi ona z układu moczowego a może być domieszką krwi miesiączkowej. Dlatego zaleca się wykonywanie badania ogólnego moczu po okresie miesiączki, a w przypadku konieczności jego wykonania w trakcie, powtórzenie po zakończeniu krwawień miesięcznych.Przyczyny krwinko/krwiomoczu mogą być związane bezpośrednio z chorobą toczącą się w układzie moczowo-płciowym, jak i poza nim.
Wśród głównych przyczyn krwinko/krwiomoczu wymienia się:
- Infekcja układu moczowego (zapalenie pęcherza moczowego, cewki moczowej, stercza)
- Kamica nerkowa
- Nowotwory nerek
- Nowotwór gruczołu krokowego
- Nowotwór pęcherza moczowego
- Polip pęcherza moczowego •Wielotorbielowatość nerek
- Gruźlica nerek
- Hiperklaciuria (zwiększone wydalanie wapnia z moczem)
- Hierpoksaluria (nadmierne wydalanie szczawianów z moczem)
- Zespół Alporta
- Nefropatia IgA
- Choroba „cienkie błony” (rodzinny łagodny krwinkomocz)
- Kolagenozy
- Zapalenia naczyń
- Przewlekłe zapalenia kłębuszków nerkowych
- Urazy nerki, moczowodów, pęcherza moczowego czy też cewki moczowej
Wśród innych przyczyn wymieniane są również:
- Przedawkowanie leków przeciwkrzepliwych (acenokumarol, warfaryna)
- Hematuria wysiłkowa
- Skazy krwotoczne
- Intensywny wysiłek fizyczny
- Wysoka gorączka
Zatem każdorazowe stwierdzenie obecności krwinko/krwiomoczu wymaga konsultacji lekarskiej i dogłębnej analizy ewentualnej przyczyny. Wynik ten zawsze musi być zestawiony z wywiadem lekarskim, badaniem przedmiotowym oraz ewentualnymi wynikami badań dodatkowych. Nierzadko w celu ustalenia przyczyny konieczne są konsultacje specjalistyczne oraz badania obrazowe. Ponadto należy zawsze rozważyć inne przyczyny mogące prowadzić do zmiany zabarwienia moczu np. miesiączka, spożycie buraków, rabarbaru czy też stosowanie leków np. ryfampicyny.
Konsultacja: dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas; prof.UMW
Bibliografia:
- Medycyna Po Dyplomie - Krwiomocz i Krwinkomocz Available online: https://podyplomie.pl/medycyna/27859,krwiomocz-i-krwinkomocz (accessed on 2 July 2022).
- Karkosz, L.A. Krwiomocz i krwinkomocz (pot. krew w moczu) - przyczyny, objawy i leczenie Available online: https://www.mp.pl/pacjent/objawy/223643,krwiomocz-i-krwinkomocz (accessed on 2 July 2022).
- Michał Nowicki, K.; Nefrologii, H.; Nerek, T.; Nowicki, M.; Biedunkiewicz, B.; Nefrologii, K.; Medycznego W Łodzi, U.; Wewnętrznych, C.; Medycznej, A. Available online: https://journals.viamedica.pl/renal_disease_and_transplant/article/download/10458/8928 (accessed on 2 July 2022).
- Piotr Gajewski, Andrzej Szczeklik, Interna Szczeklika 2021