Leczenie cukrzycy typu 2. Czy da się ją wyleczyć?

Czym jest cukrzyca typu drugiego?

Cukrzyca to grupa chorób metabolicznych, które charakteryzują się występowanie hiperglikemii - to znaczy wysokiego poziomu cukru we krwi. Typ 2 cukrzycy jest następstwem nieprawidłowego wydzielania insuliny i oporności tkanek na jej działanie (insulinooporność). Insulina to hormon wytwarzany przez trzustkę, którego zadaniem jest obniżanie poziomu glukozy. Długotrwała hiperglikemia prowadzi do wielu powikłań, przede wszystkim do uszkodzenia nerwów i naczyń krwionośnych. Efektem tego jest zwiększone ryzyko udaru i zawału, utraty wzroku czy niewydolności nerek. Jednym z częstszych powikłań nieleczonej cukrzycy jest również tzw. stopa cukrzycowa, czyli zakażenie, owrzodzenie i destrukcja tkanek głębokich stopy (np. kości), która może skutkować amputacją kończyn dolnych [1,2].

Jak leczyć?

Cukrzycę typu drugiego możemy leczyć lekami podawanymi doustnie lub podskórnie. Jednak niezbędnym elementem leczenia cukrzycy typu 2 jest prowadzenie zdrowego trybu życia. Do najistotniejszych kwestii należą:

• Regularna aktywność fizyczna - podejmowana najlepiej codziennie, a co najmniej co 2-3 dni.
• Przestrzeganie zasad prawidłowego żywienia - kontrolowanie wielkości porcji i ilości spożywanych węglowodanów, ograniczenie żywności zawierającej cukry proste i regularne spożywanie posiłków
• Redukcja nadmiernej masy ciała -  powinna być powolna, ale systematyczna (ok. 0.5-1 kg/tydzień). Za bezpieczny dzienny deficyt kaloryczny uważa się 500-750 kcal [2].

Leczenie farmakologiczne 

Leczenie farmakologiczne najbardziej ogólnie możemy podzielić na leki nieinsulinowe oraz insuliny stosowane w bardziej zaawansowanych postaciach choroby [3].  

Leki nieinsulinowe

Grupa leków w większości podawanych doustnie, która stanowi podstawę leczenia cukrzycy typu drugiego [2]. 

Pierwszym etapem terapii jest modyfikacja stylu życia, połączona z przyjmowaniem  metforminy - czyli leku zmniejszającego insulinooporność oraz mającego korzystny wpływ na profil lipidowy, ciśnienie tętnicze czy zmniejszenie masy ciała. Jeżeli istnieją przeciwwskazania do jej stosowania lub objawy nietolerancji, lekarz może przepisać inny lek, który wybierze biorąc pod uwagę Twoje osobiste uwarunkowania i obciążenia chorobami. W przypadku niedostatecznych efektów leczenia metforminą, może również dołączyć do niej inny lek nieinsulinowy [3].

Dla osób z zaawansowaną otyłością, wieloma czynnikami ryzyka sercowo-naczyniowego, niewydolnością serca czy przewlekłą chorobą nerek korzystne jest zastosowanie agonistów receptora GLP-1 - zwiększający wydzielanie insuliny oraz tzw. flozyny czyli inhibitory SGLT2, które z kolei zwiększają wydalanie glukozy z moczem. Istnieją również inne typy leków, które różnią się od siebie mechanizmem działania, skutecznością, ceną czy profilem bezpieczeństwa a należą do nich:

• pochodne sulfonylomocznika i gliptyny - zwiększające wydzielanie insuliny, 
• akarboza - spowalniająca trawienie cukrów, 
• pioglitazon - zmniejszający insulinooporność [3].

Insulinoterapia

Jeżeli mimo przestrzegania zasad zdrowego trybu życia i stosowania powyższych leków wyniki leczenia są niesatysfakcjonujące, konieczne może być wdrożenie insulinoterapii. Niewątpliwym minusem takiego postępowania  jest konieczność wykonywania codziennych zastrzyków [2]. Szacuje się, że około 50% chorych z cukrzycą typu drugiego po dziesięciu latach od czasu diagnozy wymaga podawania insuliny [4].

Lek jest podawany podskórnie, a częstość wstrzykiwań zależy od przepisanego preparatu i wybranego przez lekarza modelu terapii. Wymagane są również regularne, codzienne pomiary glikemii w celu oceny skuteczności leczenia [2]. 

Czy da się wyleczyć cukrzycę typu drugiego?

Obecnie nie istnieje terapia farmakologiczna, która umożliwiłaby wyleczenie cukrzycy typu drugiego, ale dostępne leki i modyfikacja stylu życia znacznie opóźniają wystąpienie jej powikłań.

Możliwe jest natomiast ustąpienie choroby, co jednak nie jest równoznaczne z jej wyleczeniem, gdyż wiąże się z dużym ryzykiem nawrotu [4]. 

Innowacyjną metodą leczenia cukrzycy, mającą bardzo obiecujące wyniki, są operacje bariatryczne - czyli potocznie “zabiegi zmniejszające żołądek”. Ustąpienie cukrzycy obserwuje się u 50-91% pacjentów leczonych w ten sposób, jednak wyniki często nie są długotrwałe. Operacje bariatryczne rekomenduje się u osób z BMI>35 kg/m2 a ich korzystne działanie wynika nie tylko ze zmniejszenia masy ciała, ale również z wpływu na gospodarkę hormonalną i mikrobiom jelitowy. Należy jednak pamiętać, że efekty zależą przede wszystkim od pacjenta - zmiany nawyków żywieniowych i utrzymania wagi [2,4]. 

Efektywne w leczeniu cukrzycy są również diety niskokaloryczne oraz niskowęglowodanowe. Wykazują jednak mniejszą skuteczność, są bardziej wymagające, a efekt jest trudniejszy do osiągnięcia [4].

Leczenie cukrzycy typu 2 - najważniejsze informacje

Cukrzyca typu drugiego to przewlekła, postępująca choroba, w której wystąpieniu istotną rolę odgrywa otyłość i mała aktywność fizyczna. Podstawą leczenia jest modyfikacja stylu życia i doustne leki przeciwcukrzycowe lub insulina. Coraz większe znaczenie zyskuje również chirurgiczne leczenie cukrzycy, czyli operacje bariatryczne. Nieleczona lub źle kontrolowana cukrzyca prowadzi do wielu powikłań w tym: zawału, udaru czy utraty wzroku [1,2].

Referencje:

1. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/diabetes (ostatni dostęp 22.12.2021)
2. 2020 Guidelines on the management of diabetic patients. A position of Diabetes Poland. Clin Diabetol 2020; 9, 1. DOI: 10.5603/DK.2020.0001.
3. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.13.1. (ostatni dostęp 22.12.2021)
4. Hallberg, S. J., Gershuni, V. M., & Athinarayanan, S. J. (2019). Reversing type 2 diabetes: A narrative review of the evidence. Nutrients, 11(4), 1–16. https://doi.org/10.3390/nu11040766