Grypa

Jakie są objawy grypy?

Okres wylęgania grypy, czyli czas od narażenia na czynnik zakaźny do wystąpienia objawów, wynosi średnio 2 dni. Należy pamiętać, że zakaźność występuje już przed pojawieniem się objawów (u dzieci jest to nawet kilka dni przed) oraz nawet do 10 dni po [1,2]. 

Charakterystyczne dla grypy jest nagłe wystąpienie objawów - może być tak gwałtowne, że często da się określić dokładną godzinę początku choroby [1].

Objawy grypy obejmują symptomy ogólne:

• gorączkę i dreszcze - do gwałtownego wzrostu temperatury ciała (38-41 ℃) dochodzi w ciągu pierwszych 24 h choroby, a normalizacja temperatury następuje stopniowo w ciągu 2-3 dni, 
• uczucie rozbicia i osłabienia, złe ogólne samopoczucie,
• ból mięśni (każdej części ciała, ale najczęściej odczuwany jest w obrębie kończyn dolnych i okolicy krzyżowo-lędźwiowej),
• ból głowy (najczęściej okolicy czołowej i zagałkowy),
• czasem bóle stawowe [1,2,3].

Charakterystyczne dla grypy są objawy ze strony układu oddechowego:

• ból gardła,
• nieżyt nosa (zwykle o niedużym nasileniu), 
• suchy, męczący kaszel występujący do tygodnia z towarzyszącym dyskomfortem w okolicy mostka [1,2,3].

Inne, rzadziej występujące objawy w przebiegu grypy to:

• nudności, wymioty i/lub łagodna biegunka,
• objawy zapalenia krtani lub ucha środkowego, 
• bolesność podczas ruchów gałek ocznych, 
• światłowstręt i pieczenie oczu [1,2].

Czas trwania ostrych objawów zwykle wynosi do 3-7 dni w niepowikłanych przypadkach, ale kaszel i uczucie rozbicia mogą się utrzymywać do około 2 tygodni [1,2,3].

Pamiętaj, że nie każda grypa musi wyglądać tak samo - jej objawy mogą być łagodne, bez gorączki, ale w skrajnych przypadkach także bardzo ciężkie. Szczególnej uwagi wymagają osoby starsze, u których głównymi objawami mogą być znaczne osłabienie lub zaburzenia świadomości [1,2]. 

Jak rozpoznać grypę?

Jeśli podejrzewasz u siebie grypę, zgłoś się do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Diagnozę najczęściej stawia się w oparciu o obraz kliniczny. Objawy grypy są jednak niecharakterystyczne i mogą się pojawić również w przebiegu innych infekcji wirusowych. W niektórych przypadkach lekarz może zalecić wykonanie odpowiedniego testu diagnostycznego, na przykład wykrywającego materiał genetyczny wirusa (RT-PCR) [2].

Jak leczyć grypę?

Podstawę terapii grypy stanowi odpoczynek w łóżku i picie dużej ilości płynów. 

Wskazane jest leczenie objawowe za pomocą leków:

• przeciwgorączkowych i przeciwbólowych - paracetamol, NLPZ (np. ibuprofen); nie należy stosować salicylanów u dzieci przed ukończeniem 18. roku życia, 
• obkurczających naczynia błony śluzowej nosa - na przykład roztwory ksylometazoliny (pamiętaj, by leków zawierających tę substancję nie stosować dłużej niż 7 dni),
• izotonicznych lub hipertonicznych roztworów soli do nosa.

Dostępne jest leczenie przyczynowe, które działa bezpośrednio na wirusa grypy – stosuje się wówczas między innymi leki będące inhibitorami neuraminidazy. W Polsce najczęściej jest to oseltamiwir, jednak u większości chorych na grypę nie ma konieczności stosowania leków przeciwwirusowych [2]. 

Kiedy lekarz może zdecydować o przepisaniu oseltamiwiru? Najczęściej zdarza się to:

• u chorych hospitalizowanych z powodu grypy o ciężkim przebiegu,
• w grupie osób zwiększonego ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań grypy [2].

Skuteczność leków przeciwwirusowych (w tym oseltamiwiru) zależy od jak najszybszego zastosowania - najlepiej w ciągu 48-72 h [1,2].

Którzy pacjenci są szczególnie narażeni na ciężki przebieg i powikłania grypy? Do grup zwiększonego ryzyka należą:

• kobiety w ciąży,
• osoby w wieku powyżej 65. roku życia lub dzieci poniżej 5. roku życia, zwłaszcza do 12. miesiąca życia,
• osoby otyłe posiadające wartość BMI> 40,
• osoby chorujące przewlekle na POChP, astmę, chorobę wieńcową, niewydolność serca, cukrzycę, niedobory odporności (wywołane AIDS lub leczeniem immunosupresyjnym) [2].

Kiedy zgłosić się do lekarza z grypą?

Jeśli podejrzewasz u siebie grypę, zgłoś się do swojej przychodni POZ. W przypadku łagodnego przebiegu lekarz prawdopodobnie zaleci leczenie objawowe. 

Należy jednak pamiętać o możliwych powikłaniach grypy - w razie ich wystąpienia niezwłocznie szukaj pomocy. Pilnej interwencji lekarskiej wymagają następujące objawy:

• duszność i przyspieszony oddech, sinica, krwioplucie, ból w klatce piersiowej, 
• drgawki (w tym gorączkowe), zaburzenia świadomości, utrata przytomności, patologiczna senność, napady drgawek, znaczne osłabienie, porażenie lub niedowład,
• zawroty głowy lub omdlenie podczas próby wstania,
• zmniejszone oddawanie moczu,
• utrzymywanie się lub nawrót wysokiej gorączki/innych objawów po upływie 3 dni [2].

Czy przed grypą da się chronić?

Wirus grypy przenoszony jest:

• drogą kropelkową podczas kaszlu, wydmuchiwania nosa, mówienia,
• drogą powietrzną,
• przez kontakt bezpośredni,
• pośrednio, przez kontakt ze skażoną powierzchnią [2,3]. 

Czy można uchronić się przed zachorowaniem na grypę? Aby zmniejszyć ryzyko infekcji, warto stosować się do kilku podstawowych kroków:

• unikanie osób z objawami grypy, zachowywanie odstępów przynajmniej 1,5 m, noszenie maseczek,
• unikanie dużych skupisk ludzi, zwłaszcza w pomieszczeniach zamkniętych, w sezonie zachorowań na grypę,
• dbanie o odpowiednią higienę rąk przez regularne i dokładne mycie,
• niedotykanie okolic ust, nosa i oczu,
• coroczne szczepienia [1,3].

Dlaczego szczepienie przeciw grypie należy powtarzać co roku? Jest to istotne ze względu na to, że co sezon epidemiczny powstaje nowa szczepionka na podstawie szczepów wirusa krążących aktualnie na półkuli północnej [3]. 

Szczepienie przeciw grypie zapobiega zachorowaniom u 40-70% szczepionych osób. Co ważne, zapewnia wysoką ochronę przed powikłaniami pogrypowymi [3]. 

Szczególnie zaleca się je osobom z grup wysokiego ryzyka ciężkiego przebiegu i powikłań grypy oraz osobom, które przebywają z osobami wysokiego ryzyka [3].

Opracowała Iga Szymańska

Referencje:

1. Choroby zakaźne i pasożytnicze. Redakcja naukowa prof. dr hab. n. med. Anna Baroń-Kaczmarska, prof. dr hab. n. med. Alicja Wiercińska-Drapało. PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2017
2. Interna Szczeklika 2022
3. https://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/grypa/ (ostatni dostęp: 30.12.2022)