Cholesterol (całkowity, HDL, LDL)

Cholesterol to ważny związek chemiczny wchodzący w skład komórek. Słabo rozpuszcza się w wodzie, dlatego we krwi krąży w postaci związanej z białkami. Taka postać jest nazywana lipoproteiną i w zależności od proporcji cholesterolu i białek wyróżniamy różne typy lipoprotein. Te zawierające najwięcej białek, czyli HDL (z ang. high-density lipoprotein  – lipoproteiny wysokiej gęstości), nazywane dobrym cholesterolem, przenoszą cholesterol z naczyń do wątroby, gdzie jest przekształcany. Pozostałe lipoproteiny zawierają więcej cholesterolu i nazywane są zbiorczo nie-HDL. Przyczyniają się one do odkładania cholesterolu w naczyniach i do tworzenia blaszek miażdżycowych. Najczęściej oznaczaną w laboratorium frakcją tych lipoprotein jest LDL (z ang. low-density lipoprotein – lipoproteiny niskiej gęstości) i jest to znany czynnik ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, u podłoża których leży miażdżyca. W ostatnim czasie szczególny nacisk kładzie się na stężenie cholesterolu nie-HDL, gdyż lepiej odzwierciedla on ewentualne zaburzenia w lipidogramie. Cholesterol całkowity to suma wszystkich frakcji lipoprotein.

Lipidogram ma największe znaczenie w ocenie ryzyka sercowo-naczyniowego, czyli ryzyka wystąpienia choroby związanej z zaburzeniem przepływu krwi przez naczynia, takiej jak zawał serca czy udar mózgu. Wykazano, że nieprawidłowe stężenie lipidów we krwi (dyslipidemia) wiąże się z większym ryzykiem zgonu z powodów chorób serca i naczyń krwionośnych. Znaczny wpływ na wartości lipidogramu ma dieta oraz styl życia. Dieta bogata w tłuszcze, szczególnie wysokoprzetworzone tłuszcze trans i nasycone tłuszcze pochodzenia zwierzęcego, a także zawierająca dużo cukrów prostych oraz niewielka aktywność fizyczna sprzyjają zwiększaniu stężenia LDL oraz trójglicerydów, natomiast zdrowa dieta i regularna aktywność fizyczna działają przeciwnie poprawiając parametry lipidowe.

Normy cholesterolu

Cholesterol całkowity: <190 mg/dl
 Cholesterol HDL: mężczyźni >40 mg/dl, kobiety >50 mg/dl
 Trójglicerydy: na czczo <150 mg/dl, nie na czczo <175 mg/dl
 Cholesterol LDL i nie-HDL: zależnie od ryzyka sercowo-naczyniowego

Warto ustalić z lekarzem do jakiej grupy ryzyka sercowo-naczyniowego należy pacjent, gdyż od tego zależy norma LDL dla danej osoby. Ryzyko to zależy od rozpoznanych chorób przewlekłych, wieku, płci, palenia papierosów, wartości ciśnienia tętniczego oraz stężenia cholesterolu całkowitego. Wykorzystuje się specjalne sakle, dzięki którym można oszacować jaka jest ryzyko sercowo-naczyniowe pacjenta. Dzięki temu można ustalić  grupę ryzyka, do którego należy pacjent, a to z kolei przekłada się między innymi na stosowane leczenie.

Normy cholesterolu LDL i nie-HDL

Jeżeli wykonane profilaktycznie badania wykażą nieprawidłowe stężenia którejś z frakcji lipidów, to należy zgłosić się do lekarza. W większości przypadków leczenie będzie opierało się na zmianie stylu życia, przede wszystkim modyfikacją diety i zwiększeniem aktywności fizycznej. Jeżeli podjęte działania nie przyniosą zadowalającego efektu, to lekarz zaproponuje leczenie farmakologiczne. W pierwszym rzucie stosuje się leki z grupy statyn. Zmniejszają one stężenie LDL i trójglicerydów, zwiększają stężenie HDL i jednocześnie rzadko wywołują działania niepożądane.

Leczenie dyslipidemii wymaga okresowego monitorowania efektów leczenia. Dlatego też lipidogram trzeba oznaczać regularnie. Dzięki temu ryzyko sercowo-naczyniowe jest znacząco redukowane i można cieszyć się życiem w dobrym zdrowiu.

Konsultacja: dr hab. n. med. Agnieszka Mastalerz-Migas; prof.UMW