Chrypka - kiedy zgłosić się do lekarza?

Skąd bierze się chrypka?

Chrypka jest to zjawisko zmiany naturalnej barwy głosu, do którego dochodzi w wyniku procesów (najczęściej chorobowych) dotykających struktur odpowiadających za wydawanie dźwięków [1]. Jeżeli na skutek infekcji lub innej przyczyny pojawia się obrzęk błony śluzowej, utrudnienie przepływu powietrza lub zaburzenie w pracy mięśni w okolicach krtani i strun głosowych, głos pacjenta zaczyna brzmieć inaczej i może ulec pogrubieniu lub wyciszeniu [1].

Chrypka może towarzyszyć wielu dolegliwościom. Większość z nich to powszechne schorzenia, które nie zawsze wymagają interwencji lekarskiej. Wśród przyczyn chrypki wymienić można: przeziębienie, stres, zmęczenie strun głosowych (wynikające np. z pracy głosem), reakcje alergiczne, chorobę refluksową przełyku czy niedoczynność tarczycy [1]. Jeżeli jednak chrypka trwa ponad 2 tygodnie lub towarzyszą jej określone objawy związane z ryzykiem raka krtani lub innych poważnych schorzeń, należy jak najszybciej skorzystać z pomocy lekarza [2].

Przyczyny chrypki

Ze względu na czas trwania objawów, chrypkę można podzielić na przypadki ostre i chrypkę długotrwałą [1]. Najczęstszą przyczyną ostrego epizodu chrypki są infekcje układu oddechowego, a w dalszej kolejności: zapalenie krtani, krup i inne choroby krtani [1].

Przyczynami długotrwałej chrypki mogą być m.in.:

• przewlekłe infekcje dróg oddechowych, zwłaszcza jeśli towarzyszy im przewlekły kaszel,
• choroba refluksowa przełyku,
• zaburzenia hormonalne,
• alergia,
• astma oskrzelowa,
• ostre podgłośniowe zapalenie krtani (tzw. krup),
• guzki śpiewacze (łagodne zmiany powstające w wyniku przeciążenia strun głosowych),
• palenie papierosów,
• nadwyrężenie strun głosowych (np. u osób pracujących głosem - piosenkarzy lub nauczycieli),
• brodawczaki strun głosowych,
• choroby tarczycy, którym towarzyszy powiększenie tego gruczołu (np. wole guzowate),
• choroby neurodegeneracyjne, takie jak udar mózgu, choroba Parkinsona, czy uszkodzenie nerwów czaszkowych,
• zmiany nowotworowe (rak krtani lub gardła, rak przełyku, guzy śródpiersia),
• zachłyśnięcie się,
• uraz lub operacje w obrębie krtani i okolicy szyjnej,
• narażenie na wziewne substancje drażniące i dym tytoniowy,
• niedoczynność tarczycy,
• przewlekłe przyjmowanie glikokortykosteroidów wziewnych,
• choroby reumatyczne (RZS, toczeń rumieniowaty układowy, dna moczanowa),
• uszkodzenie nerwu krtaniowego wstecznego (np. podczas operacji tarczycy lub na skutek wzrostu guzów w obrębie klatki piersiowej) [1,3].

W niektórych przypadkach niemożliwe jest wskazanie przyczyny chrypki. Zakłada się wówczas, że jest to schorzenie czynnościowe lub będące wynikiem stresu [3].

Chrypka pojawiająca się u noworodków może być wynikiem wad wrodzonych górnych dróg oddechowych, zwichnięcia chrząstek krtani podczas porodu, jednostronnego porażenia strun głosowych, niedoczynności tarczycy lub ciężkich wad chromosomalnych (np. zespołu cri du chat) [4].

Kiedy należy zgłosić się z chrypką do lekarza?

Jeżeli chrypka pojawia się nagle, razem z innymi typowymi objawami infekcji układu oddechowego (kaszlem, gorączką, bólem głowy, katarem, uczuciem suchości w gardle itp.), to nie wymaga ona natychmiastowej diagnostyki. W takim wypadku należy zadbać o ograniczenie używania głosu, unikanie czynników drażniących, picie dużych ilości napojów i stosowanie leków łagodzących objawy infekcji [3]. 

Do lekarza rodzinnego lub laryngologa należy zgłosić się wtedy, gdy:

• chrypka trwa powyżej 2 tygodni,
• nie towarzyszą jej typowe objawy infekcji,
• jest połączona z krwiopluciem, świstem krtaniowym, dusznością, zaczerwienieniem i opuchlizną na twarzy, problemami z przełykaniem i mową lub guzem/guzami w okolicach szyi,
• istnieje podejrzenie urazu lub zaklinowania się ciała obcego w krtani [1,3].

Diagnostyka przyczyn wywołujących chrypkę

Najważniejszym celem diagnostyki u pacjentów zgłaszających się z chrypką jest wykluczenie zmian nowotworowych. W pierwszym etapie lekarz zbiera wywiad dotyczący natężenia i czasu trwania dolegliwości oraz narażenia na czynniki ryzyka. Następnie wykonuje się badanie laryngologiczne polegające na ocenie wyglądu i ruchomości strun głosowych i krtani oraz palpacyjnym badaniu węzłów chłonnych szyi. Jeżeli na strunach głosowych zostaną znalezione jakiekolwiek zmiany, konieczne jest uzupełnienie diagnostyki o laryngoskopię bezpośrednią - badanie przeprowadzane w znieczuleniu ogólnym lub miejscowym, podczas którego można dokładnie ocenić okolice krtani i pobrać wycinek do oceny histopatologicznej. Badaniami uzupełniającymi, stosowanymi na dalszych etapach stawiania rozpoznania mogą być także: tomografia komputerowa (TK), rezonans magnetyczny (MR) i badanie stroboskopowe krtani [1].

Leczenie chrypki

Ścieżka leczenia chrypki jest uzależniona od tego, jaka jest jej przyczyna. Oprócz leczenia choroby podstawowej, zalecane jest: oszczędzanie głosu, unikanie czynników drażniących, rzucenie palenia, ograniczenie spożywania alkoholu i kofeiny, picie dużej ilości płynów i nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywa pacjent [3].

Opracowała Barbara Sitek

Bibliografia

1. H. G. Boenninghaus, Otorynolaryngologia,Springer PWN,Warszawa 1997
2. A. Kruk-Zagajewska i in., Rozpoznawanie i leczenie raka krtani, Postępy w chirurgii głowy i szyi 2006; 1: 5–15.
3. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/175417,chrypka [ostatni dostęp: 30.12.2022]
4. W.Kawalec i in., Diagnostyka różnicowa najczęstszych objawów w praktyce pediatrycznej, Warszawa, 2003